เหตุกตฺตุรูป
๕๗๑. ปโยชกพฺยาปาเร ณาปิ จ [ก. ๔๓๘; รู. ๕๔๐; นี. ๙๑๔]ฯ
โย สุทฺธกตฺตารํ ปโยเชติ, ตสฺส ปโยชกสฺส กตฺตุโน พฺยาปาเร กฺริยตฺถา ณิ จ ณาปิ จ โหนฺติฯ ณานุพนฺธา วุทฺธุตฺถาฯ
เตสุ จ อาการนฺตโต [‘อโต’ (โมค.)] ณาปิเยว โหติ, ทาเปติ, ทาปยติฯ
อุวณฺณนฺตโต ณิเยว, สาเวติ, สาวยติฯ
เสสโต ทฺเวปิ, ปาเจติ, ปาจยติ, ปาจาเปติ, ปาจาปยติฯ
ปโยชกพฺยาปาโรปิ กฺริยา เอวาติ ตทตฺถวาจีหิ ณิ,-ณาปีหิ ปรํ วิภตฺติ, ปจฺจยา ภวนฺติ, ธาตฺวนฺตสฺส จ ณิ, ณาปีนญฺจ วุทฺธิฯ
โส มคฺคํ ภาเวติ, เต มคฺคํ ภาเวนฺติ, ตฺวํ มคฺคํ ภาเวสิ, ตุมฺเห มคฺคํ ภาเวถ, อหํ มคฺคํ ภาเวมิ, มยํ มคฺคํ ภาเวมฯ
๕๗๒. อายาวา ณานุพนฺเธ [ก. ๕๑๕; รู. ๕๔๑; นี. ๑๐๒๙]ฯ
เอ, โอนํ กเมน อาย, อาวา โหนฺติ สราโท ณานุพนฺเธ ปจฺจเย ปเร, สุตฺตวิภตฺติยา อณานุพนฺเธปิ อายา’วา โหนฺติฯ
เค-สทฺเท, คายติ, คายนฺติฯ
อปปุพฺโพ เจ-ปูชายํ, อปจายติ, อปจายนฺติฯ
เฌ-จินฺตายํ, ฌายติ, ฌายนฺติ, อุชฺฌายติ, นิชฺฌายติ อิจฺจาทิฯ
๕๗๓. ณิณาปฺยาปีหิ จ [‘‘…วา’’ (พหูสุ)]ฯ
ณิ, ณาปิ, อาปีหิ จ กตฺตริ โล โหติ วาฯ
การยติ, การาปยติ, สทฺทาปยติฯ
อิมินา อสเร ฐาเน อยาเทสโต ปรํ อกาโร โหติ, โส มคฺคํ ภาวยติ, ภาวยนฺติ, ภาวยสิ, ภาวยถ, ภาวยามิ, ภาวยามฯ
อิติ เหตุกตฺตุรูปานิฯ