- Details
- Kategorie: ปโยคสิทฺธิ
- Zugriffe: 327
นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสฯ
ปโยคสิทฺธิปาฬิ
๑. สญฺญาทิกณฺฑ
สิทฺธ-มฺพตฺถุํ สมฺมา วนฺเท
คนฺถารมฺภกถา
สิทฺธ+มิฎฺฐททํ พุทฺธํ, ธมฺมํ มณิํว สฺวตฺถทํ;
สงฺฆญฺจ สาทรํ นตฺวา, ปโยคสิทฺธิ วุจฺจเตฯ
ปภาโว โมคฺคลฺลานสฺส, พฺยากรเณ จ เปฎเก;
นิสฺเสเสว กพฺพาติตฺโต, อโห อจฺฉริโย วตฯ
วุตฺตญฺหิ ปุพฺพสีหฬาจริย+ปาจริเยหิ –
ยา สตฺติ ปาณิเน ยา จ, จนฺทฺร+กาตฺยายนาทิสุ;
สา+ยํ มุตฺติมตี มญฺเญ, โมคฺคลฺลายนรูปินี-ติฯ
สุตฺตํ วุตฺติ จ เตเนว, กตา เอเกน ปญฺจิกา;
ตสฺมา+สฺส สตฺถ+มญฺเญหิ, สุปสฎฺฐํ+ติสุนฺทรํฯ
ตมฺหิ จ ทุพฺพิธํ เญยฺยํ, สุตฺตํ กมฺมตฺถเภทโต;
เตสฺวา+ทิ มีติสทฺเทน, ทุติยํ ติปฺปการโตฯ
สุวิสทํ ปกาเสตฺวา, สุโพธ+มากุมารกํ;
พฺยาปิกาวฬิยา กสฺสํ, ตํ สุณาถ สมาหิตาติฯ
๑. ออาทโย ติตาลีส วณฺณา
อการาทโย นิคฺคหีตนฺตา เตจตฺตาลีสกฺขรา วณฺณา นาม โหนฺติฯ ตํ ยถา อ, อา, อิ, อี, อุ, อู, เอ, ऐ, โอ, औ, ก ข ค ฆ ง, จ ฉ ช ฌ ญ, ฎ ฐ ฑ ฒ ณ, ต ถ ท ธ น, ป ผ พ ภ ม, ย ร ลว ส ห ฬ อํฯ เตน กฺวตฺโถ ‘‘เอ โอน+ม วเณฺณ’’ติฯ ติตาลีสาติ วจนํ กตฺถจิ วณฺณโลปํ ญาเปติ, เตน ‘‘ปฎิสงฺขา โยนิโส’’ติอาทิ สิทฺธํฯ
Weiterlesen: ปโยคสิทฺธิ (1) สญฺญาทิกณฺฑ
- Details
- Kategorie: ปโยคสิทฺธิ
- Zugriffe: 365
๒. นามกณฺฑ
อถ นามานิ วุจฺจนฺเตฯ ตํ อตฺถาภิมุขํ นมนโต, อตฺตนา จ+ตฺถสฺส นามนโต นามํ, ทพฺพาภิธานํฯ ตํ ทุวิธํ สลิงฺคา+ลิงฺคโต, อนฺวตฺถรุฬฺหิโต จ, ติวิธํ ปุมิ+ตฺถิ+นปุํสกลิงฺคโต, รุกฺโข, ลตา, วนนฺติฯ จตุพฺพิธํ สามญฺญ+คุณ+กฺริยา+ยทิจฺฉานามโต, รุกฺโข, นีโล, ปาจโก, สิริวโฑฺฒติฯ อฎฺฐวิธํ อวณฺณิ+วณฺณุ+วโณฺณ+การ+นิคฺคหีตนฺตปกติเภทโต, เอตฺถ กิํสทฺโท นิคฺคหีตนฺโตฯ ปจฺจยา ปฐมํ กรียตีติ ปกติ, สทฺโท, ธาตุ จฯ
ตตฺถ สลิเงฺคสุ ตาว อการนฺตโต ปุลฺลิงฺคา สุคตสทฺทา สตฺต วิภตฺติโย ปรา โยชียนฺเตฯ สุคตอิติ ฐิเต –
๑. ทฺเว ทฺเว+กาเนเกสุ นามสฺมา สิโย อํโย นา หิ ส นํ สฺมา หิ ส นํ สฺมิํ สุ
เอเตสํ ทฺเว ทฺเว โหนฺติ เอกาเนกตฺเถสุ วตฺตมานโต นามสฺมา ยถากฺกมํฯ ยโต อิเม สตฺต ทุกา โหนฺติ, ‘‘อตฺถวนฺต+มธาตุก+มปจฺจยํ ปาฎิปทิกํ กิตก+ตทฺธิต+สมาสา เจ’’ติ วุตฺตตฺตา ตํ นามํ ปาฎิปทิกํ นามฯ เกจิ สกตฺถ+ทพฺพ+ลิงฺค+สงฺขฺยา+กมฺมาทิปญฺจกํ ปาฎิปทิกนฺติ วทนฺติฯ เตเน+ตํ วุจฺจติ –
สกตฺถ+ทพฺพ+ลิงฺคานิ, สทฺทตฺถ+มพฺรวุํ ปเร;
สงฺขฺยา+กมฺมาทิกานนฺตุ, วิภตฺติ วาจกา มตาฯ
สกตฺถ+ทพฺพ+ลิงฺคานิ, สงฺขฺยา+กมฺมาทิปญฺจกํ;
สทฺทตฺถ+มพฺรวุํ เกจิ, วิภตฺติ ปน โชตกาติ จฯ
ตโต เอกมฺหิ วตฺตพฺเพ เอกวจนํ พหุมฺหิ วตฺตพฺเพ พหุวจนญฺจาติ อนิยเมน ปสเงฺค ‘‘นามสฺมา’’ติ อธิกาโรฯ
Weiterlesen: ปโยคสิทฺธิ (2) นามกณฺฑ
- Details
- Kategorie: ปโยคสิทฺธิ
- Zugriffe: 406
๔. สมาสกณฺฑ
อถ นามานเมว อญฺญมญฺญสมฺพนฺธีนํ สมาโสติ นามนิสฺสิตตฺตา, สยญฺจ นามิกตฺตา นามานนฺตรํ สมาโส วุจฺจเตฯ
๑. สฺยาทิ สฺยาทิเน+กตฺถนฺติ
อิท+มธิกตํ เวทิตพฺพํฯ ปุพฺเพ วุตฺตวิธิคฺคหณญาเยน สฺยาทีติ ตทนฺตสฺส คหณํฯ โส จ ภินฺนตฺถานํ นามาน+เมกตฺถีภาโว สมาโสติ วุจฺจเตฯ
๒. อสงฺขฺยํ วิภตฺติ+สมฺปตฺติ+สมีป+สากลฺยา+ภาว+ยถา+ ปจฺฉา+ยุคปทตฺเถ
ปุพฺพสฺส+ตฺถปรํ ยสฺส, อญฺญตฺถปรมญฺจ ยํ;
นปุํสกํ ภเว ยญฺจ, ต+ทาสํขฺย+มิเห+สฺสเตฯ
สตฺถนฺตเร ปสิทฺธํ ยํ, อพฺยยีภาวนามโต;
อุปกุมฺภํ ติฎฺฐคุ จ, ปาตเมฆํติ ตํ ยถาฯ
อสงฺขฺยํ สฺยาทฺยนฺตํ วิภตฺยาทีน+มตฺเถ วตฺตมานํ สฺยาทฺยนฺเตน สเห+กตฺถํ ภวติฯ ‘‘อวิคฺคโห นิจฺจสมาโส, ปทนฺตรวิคฺคโห เจ’’ติ ปทนฺตรวิคฺคโหฯ อิตฺถีสุ ตถา ปวตฺตาติ วิคฺคยฺห วิภตฺยตฺเถ สมาเส กเต –
๒,๑๑๙. เอกตฺถตายํ
เอโก อตฺโถ ยสฺส ปกติปจฺจยาทิสมุทายสฺส โส เอกตฺโถฯ ตสฺส ภาโว ปวตฺตินิมิตฺตํ เอกตฺถตา, อียาทิ+ณาทิ+สมาสวิธานํ, ตสฺมิํ สติ สฺยาทิโลโป โหติฯ
Weiterlesen: ปโยคสิทฺธิ (4) สมาสกณฺฑ
- Details
- Kategorie: ปโยคสิทฺธิ
- Zugriffe: 442
๓. การกกณฺฑ
อถ วิภตฺตีน+มตฺถเภทา วุจฺจนฺเตฯ
ตตฺถ เอกมฺปิ อตฺถํ กมฺมาทิวเสน เอกตฺตาทิวเสน จ วิภชนฺตีติ วิภตฺติโย, สฺยาทโยฯ ตา ปน ปฐมาทิเภเทน สตฺตวิธาฯ ตา ยถา ‘‘ปฐมา+ตฺถมตฺเต’’ติ ปฐมาวิภตฺติ โหติฯ สิสฺส โอการ+โลป+อ-มาเทเสสุ นโร อิตฺถี นปุํสกํฯ
สกตฺถ+ทพฺพ+ลิงฺคานิ, สํขฺยา+กมฺมาทิปญฺจกํ;
นามตฺโถ ตสฺส สามญฺญ-มตฺถมตฺถํ ปวุจฺจเตฯ
โส นามตฺโถ จ –
ชาติ กฺริยา คุโณ ทพฺพํ, ตถา นามนฺติ ปญฺจธา;
สทฺทสฺส+ตฺโถ ส สทฺโทปิ, ปญฺจธาว+ตฺร ภิชฺชเตฯ
กถํ ชาติสทฺโท คุณสทฺโทตฺยาทินาฯ
ภินฺเนสฺว+ภินฺนธี+สทฺทา, สพลาทีสุ ยพฺพลา;
วตฺตนฺเต ชาติ เอสา+สฺส, มาลา สุตฺต+มิวา+นฺวิตาฯ
อทพฺพภูตํ กตฺตาทิ-การกคฺคามสาธิยํ;
ปทตฺถํ กตฺตุกมฺมฎฺฐํ, กฺริย+มิจฺฉนฺติ ตพฺพิทูฯ
ทพฺพสฺสิโต ตโต ภินฺโน, นิมิตฺโต ตปฺปตีติยา;
วินสฺสนสภาโว จ, นิคฺคุโณว คุโณ+จฺจเตฯ
เอตฺถ ปโฎ สุกฺโกติ วินสฺสนสภาโว จ จสทฺเทน วิปุโล อากาโสติ อวินสฺสนสภาโว จ อตฺตนิ วิสุํ คุณรหิโต คุโณ+จฺจเต ตฺยตฺโถฯ
ยํ ยํ วิเสสฺสเต กิญฺจิ, ตํ ตํ ทพฺพ+มิโห+จฺจเต;
ชาตฺยาทิโนปฺย+โต ตาทิ, ทพฺพตฺตํ ปริกปฺปเตฯ
Weiterlesen: ปโยคสิทฺธิ (3) การกกณฺฑ
- Details
- Kategorie: ปโยคสิทฺธิ
- Zugriffe: 352
๕. ณาทิกณฺฑ
สมาโส ปทสํเขโป, ปทปจฺจยสํหิตํ;
ตทฺธิตํ นาม โหตีติ, วิญฺเญยฺยํ เตส+มนฺตรํฯ
๑. โณ วา+ปจฺเจ
ฉฎฺฐียนฺตา นามสฺมา วา ณปจฺจโย โหติ อปจฺเจ+ภิเธเยฺยฯ อปจฺจสทฺทสมฺพนฺธิตฺเตน อปจฺจวนฺตโต กตสรปจฺจโย สมตฺถฺยโต ฉฎฺฐฺยนฺตโต โหตีติ ‘‘ฉฎฺฐียนฺตา นามสฺมา’’ติ สุตฺเต อวุตฺตมฺปิ วุตฺตํฯ ณาทีนํ ตทฺธิตนฺติ ปุพฺพาจริยสญฺญาฯ ณกาโร วุทฺธฺยตฺโถฯ เอว+มญฺญตฺราปิฯ ณาทิวุตฺติตฺตา ‘‘เอกตฺถตายํ’’ติ วิภตฺติโลโปฯ
๑๒๔. สราน+มาทิสฺสา+ยุวณฺณสฺสา+เอโอ ณานุพนฺเธ
สราน+มาทิภูตา เย อการิ+วณฺณุ+วณฺณา, เตสํ อา+เอ+โอ วา โหนฺติ ยถากฺกมํ ณานุพนฺเธติ อการสฺส อากาโรฯ อา+เอ+โอนํ วุทฺธีติปิ ปุพฺพาจริยสญฺญาฯ วสิฎฺฐสฺสา+ปจฺจํ วาสิฏฺโฐฯ วีมฺหิ วาสิฎฺฐีฯ เวติ วสิฎฺฐสฺสา+ปจฺจํติ วากฺยสฺส จ วสิฎฺฐาปจฺจํติ สมาสสฺส จ วิกปฺปตฺถํฯ โส จ วาสทฺโท ยาว ‘‘สกตฺเถ’’ติ อธิกรียติฯ
นปุํสเกน ลิเงฺคน, สทฺโท+ทาหุ ปุเมน วา;
นิทฺทิสฺสตีติ ญาตพฺพ+มวิเสเส ปนิ+จฺฉิเตติ –
วุตฺตตฺถา อปจฺจสทฺทสฺส นปุํสกตฺเถปิ ปุตฺตปุตฺตีนํ ทฺวินฺนมฺปิ วาจโก โหติฯ
ณาทโย+ภิเธยฺยลิงฺคา , อปจฺเจ ตฺว+นปุํสกา;
นปุํสเก สกตฺเถ โณฺย, ภิยฺโย ภาวสมูหชา;
ตา ตุ+ตฺถิย+มสํขฺยาเน, ตฺวาทิจีปจฺจยนฺตกาฯ
Weiterlesen: ปโยคสิทฺธิ (5) ณาทิกณฺฑ
Seite 1 von 2