ตติยกณฺฑ
๕๗๑, ๖๒๔. ปจฺจยาทนิฏฺฐา นิปาตนา สิชฺฌนฺติ.
สงฺขฺยานามสมาสตทฺธิตาขฺยาตกิตกปฺปมฺหิ สปฺปจฺจยา เย สทฺทา อนิฏฺฐงฺคตา, เต สาธเนน นิรกฺขิตฺวา สเกหิ สเกหิ นาเมหิ นิปาตนา สิชฺฌนฺติ.
สงฺขฺยายํ ตาว— เอกสฺส เอตา โหติ, ทสสฺส จ ทการสฺส รการาเทโส โหติ. เอโก จ ทส จ เอการส.
ทฺวิสฺส พา โหติ, ทสสฺส จ ทการสฺส รการาเทโส โหติ, ทฺเว จ ทส จ พารส.
ทฺวิสฺส พา โหติ, ทสสฺส จ วีสํ โหติ. ทฺเว จ วีสญฺจ พาวีสํ.
ฉสฺส โส โหติ, ทสสฺส จ ทการสฺส โฬ โหติ, ฉ จ ทส จ โสฬส.
ฉอายตนมฺหิ ฉสฺส สโฬ โหติ, สฬายตนํ. เอวํ เสสา สงฺขฺยา กาตพฺพา.
นามิเก ตาวญอิม สมาน อปรอิจฺเจเตหิ ชฺชชฺชุ ปจฺจยา โหนฺติ, อิม สมานสทฺทานญฺจ อการสการาเทสา โหนฺติ. อิมสฺมึ กาเล อชฺช, อชฺชุ, สมาเน กาเลสชฺช, สชฺชุ, อปรสฺมึ กาเล อปรชฺช, อปรชฺชุ.
สมาเส ตาว— ภูมิคโต, อปายคโต, อิสฺสรกตํ. สลฺลวิทฺโธ, กถินทุสฺสํ, โจรภยํ, ธญฺญราสิ, สํสารทุกฺขํ, ปุพฺพาปรํ.
ตทฺธิเต ตาว— วาสิฏฺโฐ, ภารทฺวาโช, ภคฺคโว, ปณฺฑโว, กาเลยฺโย.
อาขฺยาเต ตาว— “อส ภาเว”ติ ธาตุโต วตฺตมาเนสุ เอกวจนพหุวจเนสุ เอกวจนสฺส ติสฺส สฺโส โหติ อนฺเตน สห, พหุวจนสฺส อนฺติสฺส สฺสุ โหติ อนฺเตน สห. เอวมสฺส วจนีโย, เอวมสฺสุ วจนียา. อาณตฺติยํ หิสฺส สฺสุ โหติ วา, คจฺฉสฺสุ, คจฺฉาหิ.
กิตเก ตาว— วท หนอิจฺเจวมาทีหิ ธาตูหิ กปจฺจโย โหติ, วทสฺส จ วาโท โหติ, หนสฺส จ ฆาโต โหติ. วาทโก, ฆาตโก.
นฏธาตุโต ตปญฺจยสฺส จฺจ ฏฺฏาเทสา โหนฺติ อนฺเตน สห. นจฺจํ, นฏฺฏํ. อิจฺเจวมาทโย นิปาตนา สิชฺฌนฺติ.
๕๗๒, ๖๒๕. สาส ทิสโต ตสฺส ริฏฺโฐ จ.
สาส ทิสอิจฺเจวมาทีหิ ธาตูหิ ตปจฺจยสฺส ริฏฺฐาเทโส โหติ ฐาเน. อนุสิฏฺโฐ โส มยา, ทิฏฺฐํ เม รูปํ.
จคฺคหเณน กิจฺจตการสฺส จ ตุํ ปจฺจยสฺส จ รฏฺฐ รฏฺฐุํ อาเทสา โหนฺติ.
ทสฺสนียํ ทฏฺฐพฺพํ. ทฏฺฐุํ วิหารํ คจฺฉนฺติ สมณานํ.
๕๗๓, ๖๒๖. สาทิสนฺต ปุจฺฉ ภนฺช หนฺสาทีหิ ฏฺโฐ.
สการนฺต ปุจฺฉ ภนฺช หนฺส อิจฺเจวมาทีหิ ธาตูหิ ตปจฺจยสฺส สหาทิพฺยญฺชเนน ฏฺฐาเทโส โหติ ฐาเน.
ตุฏฺโฐ, อหินา ทฏฺโฐ นโร, มยา ปุฏฺโฐ, ภฏฺโฐ, ปภฏฺโฐ, หฏฺโฐ, ปหฏฺโฐ, ยิฏฺโฐ. เอวมญฺเญปิ ธาตโว สพฺพตฺถ โยเชตพฺพา.
๕๗๔, ๖๑๓. วสโต อุฏฺฐ.
วสอิจฺเจตมฺหา ธาตุมฺหา ตการปจฺจยสฺส สหาทิพฺยญฺชเนน อุฏฺฐาเทโส โหติ ฐาเน.
วสฺสํ วุฏฺโฐ.
๕๗๕, ๖๑๔. วสฺส วา วุ.
วสสฺเสว ธาตุสฺส ตปจฺจเย ปเร วการสฺส อุการาเทโส โหติ วา.
วุสิตํ พฺรหฺมจริยํ, อุฏฺโฐ. วุโฐ วา.
๕๗๖, ๖๐๗. ธฒภเหหิ ธฒา จ.
ธ ฒ ภ หอิจฺเจวมนฺเตหิ ธาตูหิ ตการปจฺจยสฺส ยถากฺกมํ ธ ฒาเทสา โหนฺติ.
ยถา? พุทฺโธ ภควา, วฑฺโฒ ภิกฺขุ, ลทฺธํ เม ปตฺถจีวรํ, อคฺคินา ทฑฺฒํ วนํ.
๕๗๗, ๖๒๘. ภนฺชโต คฺโค จ.
ภนฺชโต ธาตุมฺหา ตการปจฺจยสฺส คฺโค อาเทโส โหติ สหาทิพฺยญฺชเนน.
ภคฺโค.
๕๗๘, ๕๖๐. ภุชาทีนมนฺโต โน ทฺวิ จ.
ภุชอิจฺเจวมาทีนํ ธาตูนํ อนฺโต โน โหติ, ตปจฺจยสฺส จ ทฺวิภาโว โหติ.
ภุตฺโต, ภุตฺตาวี, จตฺโต, สตฺโต, รตฺโต, ยุตฺโต, วิวิตฺโต.
๕๗๙, ๖๒๙. วจ วาวุ.
วจอิจฺเจตสฺส ธาตฺวสฺส วการสฺส อุการาเทโส โหติ อนฺโต จกาโร โน โหติ,
ตปจฺจยสฺส จ ทฺเวภาโว โหติ วา.
วุตฺตํ ภควตา, อุตฺตํ วา.
๕๘๐, ๖๓๐. คุปาทีนญฺจ.
คุปอิจฺเจวมาทีนํ ธาตูนํ อนฺโต จ พฺยญฺชโน โน โหติ, ตปจฺจยสฺส จ ทฺเวภาโว โหติ.
สุคุตฺโต, จตฺโต, ลิตฺโต, สนฺตตฺโต, อุตฺโต, วิวิตฺโต, สิตฺโต. เอวมญฺเญปิ โยเชตพฺพา.
๕๘๑, ๖๑๖. ตราทีหิ อิณฺโณ.
ตรอิจฺเจวมาทีหิ ธาตูหิ ตปจฺจยสฺส อิณฺณาเทโส โหติ, อนฺโต จ พฺยญฺชโน โน โหติ.
ตรตีติ ติณฺโณ, อุตฺตรตีติ อุตฺติณฺโณ, สํปูรตีติ สมฺปุณฺโณ, ตุรตีติ ตุณฺโณ, ปริชีรตีติ ปริชิณฺโณ,
อากิรตีติ อากิณฺโณ.
๕๘๒, ๖๓๑. ภิทาทิโต อินฺน อนฺน อีณา วา.
ภิทิอิจฺเจวมาทีหิ ธาตูหิ ตปจฺจยสฺส อินฺน อนฺน อีณาเทสา โหนฺติ วา, อนฺโต จ พฺยญฺชโน โน โหติ.
ภินฺทิตพฺโพติ ภินฺโน, ฉินฺทียตีติ ฉินฺโน, อุจฺฉินฺทียิตฺถาติ อุจฺฉินฺโน, ทียตีติ ทินฺโน, นิสีทตีติ นิสินฺโน, สุฏฺฐุ ฉาทียตีติ สุฉนฺโน, ขิทตีติ ขินฺโน, โรทตีติ รุนฺโน, ขีณา ชาติ.
วาติ กิมตฺถํ? ภิชฺชตีติ ภิตฺติ.
๕๘๓, ๖๑๗. สุส ปจ สกโต กฺข กฺกา จ.
สุส ปจ สกอิจฺเจวมาทีหิ ธาตูหิ ตปจฺจยสฺส กฺขกฺกาเทสา โหนฺติ, อนฺโต จ พฺยญฺชโน โน โหติ.
สุสฺสตีติ สุกฺขํ, กฏฺฐํ, ปจฺจตีติ ปกฺกํ, ผลํ. สกติ สมตฺเถติ, ปูเชตีติ วา สกฺโก, สุชมฺปติ.
๕๘๔, ๖๑๘. ปกฺกมาทีหิ นฺโต จ.
ปกฺกมอิจฺเจวมาทีหิ ธาตูหิ ตปจฺจยสฺส นฺโตอาเทโส โหติ, อนฺโต จ โน โหติ.
ปกฺกมตีติ ปกฺกนฺโต, วิพฺภมตีติ วิพฺภนฺโต, สงฺกนฺโต, ขนฺโต, สนฺโต, ทนฺโต, วนฺโต.
จคฺคหณํ กิมตฺถํ? เตเหว ธาตูหิ ตปจฺจยสฺสนฺติ โหติ. อนฺโต จ โน โหติ. กนฺติ, ขนฺติ. เอวํ สพฺพตฺถ.
๕๘๕, ๖๑๙. ชนาทีนมา ติมฺหิ จ.
ชนอิจฺเจวมาทีนํ ธาตูนํ อนฺตสฺส พฺยญฺชนสฺส อาตฺตํ โหติ ตปจฺจเย ปเร, ติมฺหิ จ.
อชนีติ ชาโต, ชนนํ ชาติ.
ติมฺหีติ กิมตฺถํ? อญฺญสฺมิมฺปิ ปจฺจเย ปเร อาการนิวตฺตนตฺถํ. ชนิตฺวา, ชนิตา, ชนิตุํ, ชนิตพฺพํ อิจฺเจวมาทิ.
๕๘๖, ๖๐๐. คม ขน หน รมาทีนมนฺโต.
คม ขน หน รมุอิจฺเจวมาทีนํ ธาตูนํ อนฺโต พฺยญฺชโน โน โหติ วา ตปจฺจเย ปเร ติมฺหิ จ.
สุนฺทรํ นิพฺพานํ คจฺฉตีติ สุคโต. สุนฺทรํ นิพฺพานํ คจฺฉตีติ สุคติ, ขตํ, ขติ. อุปหตํ, อุปหติ. รโต, รติ, มโต, มติ.
วาติ กิมตฺถํ? รมโต, รมติ.
๕๘๗, ๖๓๒. รกาโร จ.
รกาโร จ ธาตูนมนฺตภูโต โน โหติ ตปจฺจเย, ปเร ติมฺหิ จ.
ปกาเรน กรียตีติ ปกโต, ปฐมํ กรียตีติ ปกติ, วิสรียตีติ วิสโต, วิสติ.
๕๘๘, ๖๒๐. ฐาปานมิ อี จ.
ฐา ปาอิจฺเจเตสํ ธาตูนํ อนฺตสฺส อาการสฺส อิการ อีการาเทสา โหนฺติ ยถาสงฺขฺยํ ตปจฺจเย ปเร, ติมฺหิ จ.
ยตฺร ฐิโต, ฐิติ, ปีโต, ปีติ.
๕๘๙, ๖๒๑. หนฺเตหิ โห หสฺส โฬ วา อทหนหานํ.
หการนฺเตหิ ธาตูหิ ตปจฺจยสฺส หการาเทโส โหติ, หการสฺส ธาตฺวนฺตสฺส โฬ โหติ วา อทหนหานํ.
อารุหิตฺถาติ อารุฬฺโห. คาฬฺโห, พาฬฺโห. มูโฬ.
อทหนหานมิติ กิมตฺถํ? ทยฺหตีติ ทฑฺโฒ, สํสุฏฺฐุ นยฺหตีติ สนฺนทฺโธ.
อิติ กิพฺพิธานกปฺเป ตติโย กณฺโฑ.