อนปจฺจยราสิ
อถ อนปจฺจยนฺตา วุจฺจนฺเตฯ
๗๘๘. อโนฯ
ภาเว จ ฉสุ การเกสุ จ กฺริยตฺถา อนปจฺจโย โหติ, อาทนฺเตสุ ปรสฺสรโลโป, อโลเป ยาคโมฯ
อกฺขายเต อกฺขานํ, อกฺขายติ เอเตนาติ วา อกฺขานํ, ธมฺมสฺส อกฺขานนฺติ ธมฺมกฺขานํ, ปฏิสงฺขายติ ปชานาติ เอเตนาติ ปฏิสงฺขานํ, สห คายนํ สงฺคายนํ, สห คายนฺติ สชฺฌายนฺติ เอตฺถาติ วา สงฺคายนํ, ญายเต ญาณํ, ชานาตีติ วา ญาณํ, ชานนฺติ เอเตนาติ วา ญาณํ, ปญฺญายตีติ ปญฺญาณํ, วิชานาตีติ วิญฺญาณํ, สญฺญาณํ, นสฺส ณตฺตํฯ
การิเต-ญาปนํ, ปญฺญาปนํ, วิญฺญาปนํ, สญฺญาปนํฯ
ชานนํ, ปชานนํ, วิชานนํ, สญฺชานนํ, ปุพฺพสฺสรโลโป, ฐียเต ฐานํ, ติฏฺฐติ เอตฺถาติ วา ฐานํฯ
การิเต-ฐาปนํ, ปติฏฺฐาปนํฯ
ตายติ รกฺขตีติ ตาณํ, ปริตฺตาณํ, นสฺส ณตฺตํฯ
อวตฺถายติ เอตฺถาติ อวตฺถานํ, ทียเต ทานํ, ทิยฺยติ เอเตนาติ วา ทานํ, สมฺมา ปทียติ อสฺสาติ สมฺปทานํ, อเปจฺจ อาททาติ เอตสฺมาติ อปาทานํฯ
การิเต-ทาปนํ, สมาทปนํฯ
ปทหียเต ปธานํ, ปทหนฺติ เอเตนาติ วา ปธานํ, อาธานํ, วิธานํ, นิธานํ, สนฺนิธานํฯ
การิเต-สนฺนิธาปนํฯ
ปานํ, ปฏิภานํ, มาณํ, ปมาณํ, อุปมาณํ, ปริมาณํ, นสฺส ณตฺตํฯ
ยายติ เอเตนาติ ยานํ, อุยฺยานํ, นิยฺยานํ, วายนฺติ ภวาภวํ คจฺฉนฺติ เอเตนาติ วานํ, นตฺถิ วานํ เอตฺถาติ นิพฺพานํ, นิพฺพายนฺติ เอตฺถาติ วา นิพฺพานํฯ
การิเต-นิพฺพาปนํฯ
อวสานํ, โอสานํ, ปริโยสานํ, ปหานํ, ปริหานํฯ
การิเต-หาปนํ, ปริหาปนํฯ
อิวณฺเณสุ-อยนํ วิกฺกยนํ, วิกฺกิณนํ, ขยนํ, ขิยนํ, ขิยฺยนํ, อิย, อิยฺยาเทโส, จยนํ, จินนํ, อาจินนํ, วิจินนํ, ชยนํ, วิชยนํ, ลียนฺติ เอตฺถาติ เลณํ, นสฺส ณตฺตํฯ
ปฏิสลฺลียนฺติ เอตฺถาติ ปฏิสลฺลานํ, อิสฺส อาตฺตํฯ เสติ เอตฺถาติ เสนํ, สยนํฯ
การิเต-สยาปนํ อิจฺจาทิฯ
อุวณฺเณสุ-จวนํ, ชวนํ, อภิตฺถวนํ, ธุนนํ, วิทฺธุนนํ, นิทฺธุนนํ, ภวนํ, อภิภวนํ, ลวนํ, ลุนนํ, สวนํ, ปสวนํ อิจฺจาทิฯ
เอทนฺเตสุ-อชฺเฌนํ, อชฺฌายนํ, อปจายนํ, ฌายเต ฌานํ, ฌายติ เอเตนาติ วา ฌานํ, ปฐมชฺฌานํ, ทุติยชฺฌานํ, อุชฺฌานํ, นิชฺฌานํ, อภิชฺฌานํ, สาลิลายนํ, จีวรวายนํ, คิลายตีติ คิลาโน อิจฺจาทิฯ
‘รา นสฺส โณ’ติ สุตฺเตน รการมฺหา ปรสฺส นสฺส โณ, การณํ, อธิกรียติ เอตฺถาติ อธิกรณํ, สงฺขรณํ, อภิสงฺขรณํฯ
การิเต-การาปนํฯ
อากิรณํ, วิกฺกิรณํ, จรณํ, ชิรณํ, ตรณํ, กงฺขาวิตรณํ, อตฺถรณํ, อาคนฺตฺวา ทหนฺติ เอตฺถ มตสรีรนฺติ อาฬหนํสุสานํ, ทสฺส โฬฯ
ปสฺสียเต ปสฺสนํ, ทสฺสนํ, สุฏฺฐุ ปสฺสตีติ สุทสฺสโนราชา, สุฏฺฐุ ปสฺสิตพฺพนฺติ สุทสฺสนํ-เทวนครํ, สนฺทสฺสนํ, นิทสฺสนํ, ธารณํ, อุทฺธารณํ, นิทฺธารณํ, อาทิทีโฆฯ
ปูรณํ, ปริปูรณํ, ผรณํ, วิปฺผรณํฯ
การิเต-มารณํฯ
นิวารณํ, สรณํ, นิสฺสรณํ, หรณํ, อาหรณํ, นีหรณํ อิจฺจาทิฯ
สามญฺญวิธานตฺตา สทฺทตฺถ, กุชฺฌนตฺถ, จลนตฺถธาตูหิ รุจ, ชุต, วฑฺฒาทิธาตูหิ จ ตสฺสีลาทีสุ อโน โหติ, โฆสติ สีเลนาติ โฆสโน, โฆสติ ธมฺเมนาติ โฆสโน, โฆสติ สาธุกาเรนาติ โฆสโน, โกธโน, ทูสโน, ปทูสโน, โกปโน, จลโน, ผนฺทโน, กมฺปโน, มณฺฑโน, ภูสโน, วิภูสโน, โรจโน, วิโรจโน, เวโรจโน, โชตโน, อุชฺโชตโน, วฑฺฒโน, กโรติ สีเลนาติ กรโณฯ ราโค นิมิตฺตกรโณ, โทโส นิมิตฺตกรโณ, โมโห นิมิตฺตกรโณ [สํ. นิ. ๔.๓๔๙] อิจฺจาทิฯ
๗๘๙. กรา ณโนฯ
กรมฺหา กตฺตริ ณานุพนฺโธ อโน โหติฯ
กโรติ อตฺตโน ผลนฺติ การณํฯ
๗๙๐. หาโต วีหิกาเลสุฯ
วีหิสฺมึ กาเล จ วตฺตพฺเพ หาธาตุมฺหา กตฺตริ ณานุพนฺโธ อโน โหติฯ
หาเปตีติ หายโน, วีหิวิเสโส วสฺสญฺจฯ ‘‘กุญฺชรํ สฏฺฐิหายน’’นฺติ เอตฺถ วสฺสํ หายนนฺติ วุจฺจติฯ
อิติ อนปจฺจยราสิฯ