มหากจฺจายนสทฺทปาฐ
๒. นามกปฺป
ปฐมกณฺฑ
๕๒, ๖๐. ชินวจนยุตฺตํ หิ.
“ชินวจนยุตฺตํ หิ” อิจฺเจตํ อธิการตฺถํ เวทิตพฺพํ.
๕๓, ๖๑. ลิงฺคญฺจ นิปฺปชฺชเต.
ยถา ยถา ชินวจนยุตฺตํ หิ ลิงฺคํ, ตถา ตถา อิธ ลิงฺคญฺจ นิปฺปชฺชเต.
ตํ ยถา? เอโส โน สตฺถา, พฺรหฺมา อตฺตา, สขา, ราชา.
๕๔, ๖๒. ตโต จ วิภตฺติโย.
ตโต ชินวจนยุตฺเตหิ ลิงฺเคหิ วิภตฺติโย ปรา โหนฺติ.
๕๕, ๖๓. สิ โย, อํ โย, นา หิ, ส นํ, สฺมา หิ, ส นํ, สฺมึ สุ.
กา จ ปน ตาโย วิภตฺติโย? สิ, โย อิติ ปฐมา, อํ, โยอิติ ทุติยา, นา หิ อิติ ตติยา, ส, นํอิติ จตุตฺถี, สฺมา, หิ อิติ ปญฺจมี, ส, นํ อิติ ฉฏฺฐี, สฺมึ, สุอิติ สตฺตมี.
วิภตฺติอิจฺจเนน กฺวตฺโถ? อมฺหสฺส มมํ สวิภตฺติสฺส เส.
๕๖, ๖๔. ตทนุปโรเธน.
ยถา ยถา เตสํ ชินวจนานํ อนุปโรโธ. ตถา ตถา อิธ ลิงฺคญฺจ นิปฺปชฺชเต.
๕๗, ๗๑. อาลปเน สิ ค สญฺโญ.
อาลปนตฺเถ สิ คสญฺโญ โหติ.
โภติ อยฺเย, โภติ กญฺเญ, โภติ ขราทิเย.
อาลปเนติ กิมตฺถํ? สา อยฺยา.
สีติ กิมตฺถํ? โภติโย อยฺยาโย.
คอิจฺจเนน กฺวตฺโถ? ฆเต จ.
๕๘, ๒๙. อิวณฺณุวณฺณา ฌลา.
อิวณฺณุวณฺณาอิจฺเจเต ฌลสญฺญา โหนฺติ ยถาสงฺขฺยํ.
อิสิโน อคฺคิโน, คหปติโน, ทณฺฑิโน. เสตุโน, เกตุโน, ภิกฺขุโน. สยญมฺภุโน, อภิภุโน.
ฌลอิจฺจเนน กฺวตฺโถ? ฌลโต สสฺส โน วา.
๕๙, ๑๘๒. เต อิตฺถิขฺยา โป.
เต อิวณฺณุวณฺณา ยทา อิตฺถิขฺยา, ตทา ปสญฺญา โหนฺติ.
รตฺติยา, อิตฺถิยา, เธนุยา, วธุยา.
อิตฺถิขฺยาติ กิมตฺถํ? อิสินา, ภิกฺขุนา.
สอิจฺจเนน กฺวตฺโถ? ปโต ยา.
๖๐, ๑๗๗. อา โฆ.
อากาโร ยทา อิตฺถิขฺโย, ตทา ฆสญฺโญ โหติ.
สทฺธาย, กญฺญาย, วีณาย, คงฺคาย, ทิสาย สาลาย, มาลาย, ตุลาย, โทลาย, ปภาย, โสภาย, ปญฺญาย, กรุณาย นาวาย, กปาลิกาย.
อาติ กิมตฺถํ? รตฺติยา, อิตฺถิยา.
อิตฺถิขฺโยติ กิมตฺถํ? สตฺถารา เทสิโต อยํ ธมฺโม.
ฆอิจฺจเนน กฺวตฺโถ? ฆโต นาทีนํ.
๖๑, ๘๖. สาคโม เส.
สการาคโม โหติ เส วิภตฺติมฺหิ.
ปุริสสฺส, อคฺคิสฺส, อิสิสฺส, ทณฺฑิสฺส, ภิกฺขุสฺส, สยมฺภุสฺส, อภิภุสฺส.
เสติ กิมตฺตํ? ปุริสสฺมึ.
๖๒, ๒๐๖. สํสาสฺเวกวจเนสุ จ.
สํสาสุ เอกวจเนสุ วิภตฺตาเทเสสุ สการาคโม โหติ.
เอติสฺสํ, เอติสฺสา อิมิสฺสํ, อิมิสฺสา, ติสฺสํ, ติสฺสา,
ตสฺสํ ตสฺสา, ยสฺสํ, ยสฺสา, อมุสฺสํ, อมุสฺสา.
สํสาสฺวีติ กิมตฺถํ? อคฺคินา, ปาณินา.
เอกวจเนสฺวีติ กิมตฺถํ? ตาสํ, สพฺพาสํ.
วิภตฺตาเทเสสฺวีติ กิมตฺถํ? มนสา, วจสา, ถามสา.
๖๓, ๒๑๗. เอติมาสมิ.
เอตาอิมาอิจฺเจเตสมนฺโต สโร อิกาโร โหติ สํสาสุ เอกวจเนสุ วิภตฺตาเทเสสุ.
เอติสฺสํ, เอติสฺสา, อิมิสฺสํ, อิมิสฺสา.
สํสาสฺวีติ กิมตฺถํ? เอตาย, อิมาย.
เอกวจเนสฺวีติ กิมตฺถํ? เอตาสํ, อิมาสํ.
๖๔, ๒๑๖. ตสฺสา วา.
ตสฺสา อิตฺถิยํ วตฺตมานสฺส อนฺตสฺส อาการสฺส อิกาโร โหติ วา สํสาสุ
เอกวจเนสุ วิภตฺตาเทเสสุ.
ติสฺสํ, ติสฺสา, ตสฺสํ, ตสฺสา.
๖๕, ๒๑๕. ตโต สสฺส สฺสาย.
ตโต ตา เอตา อิมาโต สสฺส วิภตฺติสฺส สฺสายาเทโส โหติ วา.
ติสฺสาย, เอติสฺสาย, อิมิสฺสาย.
วาติ กิมตฺถํ? ติสฺสา, เอติสฺสา, อิมิสฺสา.
๖๖, ๒๐๕. โฆ รสฺสํ.
โฆ รสฺสมาปชฺชเต สํสาสุ เอกวจเนสุ วิภตฺตาเทเสสุ.
ตสฺสํ, ตสฺสา, ยสฺสํ, ยสฺสา, สพฺพสฺสํ, สพฺพสฺสา.
สํสาสฺวีติ กิมตฺถํ? ตาย, สพฺพาย.
เอกวจเนสฺวีติ กิมตฺถํ? ตาสํ, สพฺพาสํ.
๖๗, ๒๒๙. โน จ ทฺวาทิโต นํมฺหิ.
ทฺวิอิจฺเจวมาทิโต สงฺขฺยาโต นการาคโม โหติ นํมฺหิ วิภตฺติมฺหิ.
ทฺวินฺนํ, ตินฺนํ, จตุนฺนํ, ปญฺจนฺนํ, ฉนฺนํ, สตฺตนฺนํ, อฏฺฐนฺนํ, นวนฺนํ, ทสนฺนํ.
ทฺวาทิโตติ กิมตฺถํ? สหสฺสานํ.
นํมฺหีติ กิมตฺถํ? ทฺวีสุ, ตีสุ.
จคฺคหเณนสฺสญฺจาคโม โหติ. จตสฺสนฺนํ อิตฺถีนํ ติสฺสนฺนํ เวทนานํ.
๖๘, ๑๘๔. อมา ปโต สฺมึสฺมานํ วา.
ปอิจฺเจตสฺมา สฺมึสฺมาอิจฺเจเตสํ อํอาอาเทสา โหนฺติ วา ยถาสงฺขฺยํ.
มตฺยํ, มติยํ, มตฺยา, มติยา, นิกตฺยํ. นิกติยํ, นิกตฺยา, นิกติยา, วิกตฺยํ,
วิกติยํ, วิกตฺยา, วิกติยา, วิรตฺยํ, วิรติยํ, วิรตฺยา, วิรติยา,
รตฺยํ, รติยํ, รตฺยา, รติยา, ปุถพฺยํ, ปุถวิยํ, ปุถพฺยา, ปุถวิยา,
ปวตฺยํ, ปวตฺยา, ปวตฺติยํ, ปวตฺติยา.
๖๙, ๑๘๖. อาทิโต โอ จ.
อาทิอิจฺเจตสฺมา สฺมึวจนสฺส อํโออาเทสา โหนฺติ วา.
อาทึ, อาโท.
วาติ กิมตฺถํ? อาทิสฺมึ, อาทิมฺหิ นาถํ นมสฺสิตฺวาน,
จคฺคหเณน อญฺญสฺมาปิ สฺมึ วจนสฺส อา โอ
อํอาเทสา โหนฺติ. ทิวา จ รตฺโต จ หรนฺติ เย พลิ. พาราณสึ อหุ ราชา.
๗๐, ๓๐. ฌลานมิยุวา สเร วา.
ฌลอิจฺเจเตสํ อิย อุวอิจฺเจเต อาเทสา โหนฺติ วา สเร ปเร ยถาสงฺขฺยํ.
ติยนฺตํ ปจฺฉิยาคาเร, อคฺคิยาคาเร, ภิกฺขุวาสเน นิสีทติ, วุถุวาสเน นิสีทติ.
สเรติ กิมตฺถํ? ติมลํ, ติผลํ, ติจตุกฺกํ, ติทณฺฑํ, ติโลกํ, ตินยนํ, ติปาสํ,
ติหํสํ, ติภวํ, ติขนฺธํ, ติปิฏกํ, ติเวทนํ, จตุทฺทิสํ, ปุถุภูตํ.
วาติ กิมตฺถํ? ปญฺจหงฺเคหิ ตีหากาเรหิ. จกฺขายตนํ.
วาติ วิกปฺปนตฺถํ, อิการสฺส อยาเทโส โหติ, วตฺถุตฺตยํ.
๗๑, ๕๐๕. ยวการา จ.
ฌลานํ ยการ วการาเทสา โหนฺติ สเร ปเร ยถาสงฺขฺยํ.
อคฺยาคารํ, ปกฺขายตนํ, สฺวาคตํ, เต มหาวีร.
จคฺคหณํ สมฺปิณฺฑนตฺถํ.
๗๒, ๑๘๕. ปสญฺญสฺส จ.
ปสญฺญสฺส จ อิวณฺณสฺส วิภตฺตาเทเส สเร ปเร ยการาเทโส โหติ.
ปุถพฺยา, รตฺยา, มตฺยา.
สเรติ กิมตฺถํ? ปุถวิยํ.
๗๓, ๑๗๔. คาว เส.
โคอิจฺเจตสฺส โอการสฺส อาวาเทโส โหติ เส วิภตฺติมฺหิ.
คาวสฺส.
๗๔, ๑๖๙. โยสุ จ.
โคอิจฺเจตสฺส โอการสฺส อาวาเทโส โหติ โยอิจฺเจเตสุ ปเรสุ.
คาโว คจฺฉนฺติ, คาโว ปสฺสนฺติ, คาวี คจฺฉนฺติ, คาวี ปสฺสนฺติ.
จคฺคหณํ กิมตฺถํ? นาสฺมาสฺมึสุ วจเนสุ อาวา เทโส โหติ.
คาเวน, คาวา, คาเว, คาเวสุ.
๗๕, ๑๗๐. อวมฺหิ จ.
โคอิจฺเจตสฺส โอการสฺส อาวอวอิจฺเจเต อาเทสา โหนฺติ อํมฺหิ วิภตฺติมฺหิ.
คาวํ, ควํ.
จคฺคหเณน สาทิเสเสสุ ปุพฺพุตฺตวจเนสุ โคอิจฺเจตสฺส โอการสฺส อวาเทโส โหติ.
ควสฺส, คโว, คเวน, ควา, คเว, คเวสุ.
๗๖, ๑๗๑. อาวสฺสุ วา.
อาวอิจฺเจตสฺส คาวาเทสสฺส อนฺต สรสฺส อุการาเทโส โหติ วา อํมฺหิ วิภตฺติมฺหิ.
คาวุํ, คาวํ.
อาวสฺเสติ กิมตฺถํ? คาโว ติฏฺฐนฺติ.
๗๗, ๑๗๕. ตโต นมํ ปติมฺหา ลุตฺเต จ สมาเส.
ตโต โคสทฺทโต นํวจนสฺส อํอาเทโส โหติ, โคอิจฺเจตสฺส โอการสฺส อวาเทโส โหติ
ปติมฺหิ ปเร อลุตฺเต จ สมาเส.
ควปติ.
อลุตฺเตติ กิมตฺถํ? โคปติ.
จคฺคหเณน อสมาเสปิ นํวจนสฺส อํอาเทโส โหติ, โคอิจฺเจตสฺส โอการสฺส อวาเทโส โหติ.
ควํ.
๗๘, ๓. โอสเร จ.
โคอิจฺเจตสฺส โอการสฺส อวาเทโส โหติ สมาเส จ สเร ปเร.
ควสฺสกํ, คเวฬกํ, ควาชินํ.
จคฺคหเณน อุวณฺณอิจฺเจวมนฺตานํ ลิงฺคานํ อุวอวอุราเทสา โหนฺติ สฺมึโยอิจฺเจเตสุ กฺวจิ.
ภุวิ, ปสโว, คุรโว, จตุโร.
สเรติ กิมตฺถํ? โคธโน, โควินฺโท.
๗๙, ๔๖. ตพฺพิปรีตูปปเท พฺยญฺชเน จ.
ตสฺส อวสทฺทสฺส ยทา อุปปเท ติฏฺฐมานสฺส ตสฺส โอการสฺส วิปรีโต โหติ พฺยญฺชเน ปเร.
อุคฺคเต สูริเย, อุคฺคจฺฉติ, อุคฺคเหตฺวา.
จคฺคหณมวธารณตฺถํ. อวสาเน, อวกิรเณ, อวกิรติ.
๘๐, ๑๗๓. โคณ นํมฺหิ วา.
สพฺพสฺเสว โคสทฺทสฺส โคณาเทโส โหติ วา นํมฺหิ วิภตฺติมฺหิ.
โคณานํ สตฺตนฺนํ.
วาติ กิมตฺถํ?
โคนญฺเจ ตรมานานํ, อุชุํ คจฺฉติ ปุงฺคโว.
สพฺพา คาวี อุชุํ ยนฺติ, เนตฺเต อุชุํ คเต สติ.
โยควิภาเคน อญฺญตฺราปิ โคณาเทโส โหติ. โคณภูตานํ.
๘๑, ๑๗๒. สุหินาสุ จ.
สุหินาอิจฺเจเตสุ สพฺพสฺส โคสทฺทสฺส โคณาเทโส โหติ วา.
โคเณสุ, โคเณหิ, โคเณภิ, โคเณน.
วาติ กิมตฺถํ? โคสุ, โคหิ, โคภิ, คเวน.
จคฺคหเณน สฺยาทิเสเสสุ ปุพฺพุตฺตรวจเนสุปิ โคณ คุ ควยาเทสา
โหนฺติ. โคโณ, โคณา, โคณํ, โคเณ, โคณสฺส, โคณมฺหา. โคณมฺหิ, คุนฺนํ, ควเยหิ, ควเยภิ.
๘๒, ๑๔๙. อํโม นิคฺคหิตํ ฌลเปหิ.
อํวจนสฺส มการสฺส จ ฌลปอิจฺเจเตหิ นิคฺคหิตํ โหติ
อคฺคึ, อิสึ, คหปตึ, ทณฺฑึ, มเหสึ, ภิกฺขุํ, ปฏุํ, สยมฺภุํ, อภิภุํ, รตฺตึ, อิตฺถึ, วธุํ, ปุลฺลิงฺคํ, ปุมฺภาโว, ปุงฺโกกิโล.
อํโมติ กิมตฺถํ? อคฺคินา, ปาณินา, ภิกฺขุนา, รตฺติยา, อิตฺถิยา, วธุยา.
ฌลเปหีติ กิมตฺถํ? สุขํ, ทุกฺขํ.
ปุนารมฺภ หณํ วิภาสานิวตฺตนตฺถํ. อคฺคึ, ปฏุํ, พุทฺธึ, วธุํ.
๘๓, ๖๗. สรโลโป’ มาเทส ปจฺจยาทิมฺหิ สรโลเป ตุ ปกติ.
สรโลโป โหติ อมาเทสปจฺจยาทิมฺหิ สร โลเป ตุ ปกติ โหติ.
ปุริสํ, ปุริเส, ปาปํ, ปาเป, ปาปิโย, ปาปิฏฺโฐ.
อมาเทสปจฺจยาทิมฺหีติ กิ ตฺถํ? อปฺปมาโท อมตํ ปทํ.
สรโลเปติ กิมตฺถํ? ปุริสสฺส, ทณฺฑินํ.
ตุคฺคหณมวธารณตฺถํ. ภิกฺขุนี, คหปตานี.
ปกติคฺคหณสามตฺเถน ปุน สนฺธิภาโว จ โหติ. เสยฺโย, เสฏฺโฐ, เชยฺโย, เชฏฺโฐ.
๘๔, ๑๔๔. อโฆรสฺสเมกวจนโยสฺวปิ จ.
อโฆ สโร รสฺสมาปชฺชเต เอกวจนโยอิจฺเจเตสุ.
อิตฺถึ, อิตฺถิโย, อิตฺถิยา. วธุํ, วธุโย, วธุยา. ทณฺฑึ, ทณฺฑิโน,
ทณฺฑินา. สยมฺภุํ, สยมฺภุโว, สยมฺภุนา.
อโฆติ กิมตฺถํ? กญฺญํ, กญฺญาโย, กญฺญาย.
เอกวจนโยสฺวีติ กิมตฺถํ? อิตฺถีหิ, สยมฺภูหิ.
จคฺคหณมวธารณตฺถํ. นทึ, นทิโย, นทิยา.
อปิคฺคหเณน น รสฺสมาปชฺชเต. อิตฺถี, ภิกฺขุนี.
๘๕, ๑๕๐. น สิสฺมิมนปุํสกานิ.
สิสฺมึ อนปุํสกานิ ลิงฺคานิ น รสฺสมาปชฺชนฺเต. อิตฺถี, ภิกฺขุนี, วธู, ทณฺฑี, สยมฺภู.
สิสฺมึนฺติ กิมตฺถํ? โภติ อิตฺถิ, โภติ วธุ, โภ ทณฺฑิ, โภ สยมฺภุ.
อนปุํสกานีติ กิมตฺถํ? สุขการิ ทานํ, สุขการิ สีลํ, สีฆยายิ จิตฺตํ.
๘๖, ๒๒๗. อุภาทิโต นมินฺนํ.
อุภอิจฺเจวมาทิโต สงฺขฺยาโต นํวจนสฺส อินฺนํ โหติ.
อุภินฺนํ, ทุวินฺนํ.
อุภาทิโตติ กิมตฺถํ? อุภเยสํ.
๘๗, ๒๓๑. อิณฺณมิณฺณนฺนํ ตีหิ สงฺขฺยาหิ.
นํวจนสฺส อิณฺณํ อิณฺณนฺนํ อิจฺเจเต อาเทสา โหนฺติ ตีหิ สงฺขฺยาหิ.
ติณฺณํ, ติณฺณนฺนํ.
ตีหีติ กิมตฺถํ? ทฺวินฺนํ.
๘๘, ๑๔๗. โยสุ กตนิการโลเปสุ ทีฆํ.
สพฺเพ สรา โยสุ กตนิการโลเปสุ ทีฆมาปชฺชนฺเต.
อคฺคี, ภิกฺขู, รตฺตี, ยาคู, อฏฺฐี, อฏฺฐีนิ, อายู, อายูนิ, สพฺพานิ,
ยานิ, ตานิ, กานิ, กตมานิ, เอตานิ, อปูนิ, อิมานิ.
โยสฺวีติ กิมตฺถํ? อคฺคิ, ภิกฺขุ, รตฺติ, ยาคุ, สพฺโพ, โย, โส, โก, อมุโก.
กตนิการโลเปสฺวีติ กิมตฺถํ? อิตฺถิโย, วธุโย, สยมฺภุโว.
ปุนารมฺภคฺคหณํ กิมตฺถํ? นิจฺจทีปนตฺถํ. อคฺคี, ภิกฺขู, รตฺตี, ยานิ, ตานิ, กตมานิ.
๘๙, ๘๗. สุนํหิสุ จ.
สุนํหิอิจฺเจเตสุ สพฺเพ สรา ทีฆมาปชฺชนฺเต.
อคฺคีสุ, อคฺคีนํ, อคฺคีหิ, รตฺตีสุ, รตฺตีนํ, รตฺตีหิ. ภิกฺขูสุ, ภิกฺขูนํ, ภิกฺขูหิ. ปุริสานํ.
เอเตสฺวีตี กิมตฺถํ? อคฺคินา, ปาณินา, ทณฺฑินา.
จคฺคหณมวธารณตฺถํ. สุเขตฺเตสุ พฺรหฺมจาริสุ, ธมฺมมกฺขาสิ ภควาภิกฺขุนํ ทตฺวา สเกหิ ปาณิภิ.
๙๐, ๒๕๒. ปญฺจาทีนมตฺตํ.
ปญฺจาทีนํ สงฺขฺยานํ อนฺโต อตฺตมาปชฺชเต สุนํหิอิจฺเจเตสุ.
ปญฺจสุ, ปญฺจนฺนํ, ปญฺจหิ, ฉสุ, ฉนฺนํ, ฉหิ, สตฺตสุ, สตฺตนฺนํ, สตฺตหิ,
อฏฺฐสุ, อฏฺฐนฺนํ, อฏฺฐหิ, นวสุ, นวนฺนํ, นวหิ, ทสสุ, ทสนฺนํ, ทสหิ.
ปญฺจาทีนมีติ กิมตฺถํ? ทฺวีสุ, ทฺวินฺนํ, ทฺวีหิ.
อตฺตมิติภาวนิทฺเทโส อุภยสฺสาคมนตฺถํ, อนฺโต อุกาโร อตฺตมาปชฺชเต. จตสฺสนฺนํ อิตฺถีนํ. ติสฺสนฺนํ เวทนานํ.
๙๑, ๑๙๔. ปติสฺสินีมฺหิ.
ปติสฺสนฺโต อตฺตมาปชฺชเต อินีมฺหิ ปจฺจเย ปเร.
คหปตานี.
อินีมฺหีติ กิมตฺถํ? คหปติ.
๙๒, ๑๐๐. นฺตุสฺสนฺโต โยสุ จ.
นฺตุปจฺจยสฺส อนฺโต อตฺตมาปชฺชเต สุนํหิโยอิจฺเจเตสุ ปเรสุ.
คุณวนฺเตสุ, คุณวนฺตานํ, คุณวนฺเตหิ, คุณวนฺตา, คุณวนฺเต.
นฺตุสฺเสติ กิมตฺถํ? อิสีนํ.
เอเตสฺวีติ กิมตฺถํ? คุณวา.
จคฺคหเณน อญฺเญสุ วจเนสุ อตฺตญฺจ โหติ. คุณวนฺตสฺมึ, คุณวนฺเตน.
อนฺตคฺคหเณน นฺตุปจฺจยสฺส อนฺโต อตฺตมาปชฺชเต, โยนญฺจ อิกาโร โหติ. คุณวนฺติ.
๙๓, ๑๐๖. สพฺพสฺส วา อํเสสุ.
สพฺพสฺเสว นฺตุปจฺจยสฺส อตฺตํ โหติ วา อํสอิจฺเจเตสุ.
สติมํ ภิกฺขุ, สติมนฺตํ ภิกฺขุํ วา, พนฺธุมํ ราชานํ, พนฺธุมนฺตํ ราชานํ วา, สติมสฺส ภิกฺขุโน, สติมโต ภิกฺขุโน วา, พนฺธุมสฺส รญฺโญสุงฺกํ, พนฺธุมโต รญฺโญ วา สุงฺกํ เทติ.
เอเตสฺวีติ กิมตฺถํ? สติมา ภิกฺขุ, พนฺธุมา ราชา.
๙๔, ๑๐๕. สิมฺหิ วา.
นฺตุปจฺจยสฺส อนฺตสฺส อตฺตํ โหติ วา สิมฺหิ วิภตฺติมฺหิ.
หิมวนฺโต ปพฺพโต.
วาติ กิมตฺถํ? หิมวา ปพฺพโต.
๙๕, ๑๔๕. อคฺคิสฺสินิ.
อคฺคิสฺสนฺตสฺส อินิ โหติ วา สิมฺหิ วิภตฺติมฺหิ.
ปุรโต อคฺคินิ, ปจฺฉโต อคฺคินิ, ทกฺขิณโต อคฺคินิ, วามโต อคฺคินิ.
วาติ กิมตฺถํ? อคฺคิ.
๙๖, ๑๔๘. โยสฺวกตรสฺโส โฌ.
โยสุ อกตรสฺโส โฌ อตฺตมาปชฺชเต.
อคฺคโย มุนโย, อิสโย, คหปตโย.
โยสฺวีติ กิมตฺถํ? อคฺคีสุ.
อกตรสฺโสติ กิมตฺถํ? ทณฺฑิโน.
โฌติ กิมตฺถํ? รตฺติโย.
๙๗, ๑๕๖. เวโวสุ โล จ.
เวโวอิจฺเจเตสุ อกตรสฺโส โล อตฺตมาปชฺชเต.
ภิกฺขเว, ภิกฺขโว, เหตเว, เหตโว.
อกตรสฺโสติ กิมตฺถํ? สยมฺภุโว, เวสฺสภุโว, ปราภิภุโว.
เวโวสฺวีติ กิมตฺถํ? เหตุนา, เกตุนา, เสตุนา.
จคฺคหณมนุกฑฺฒนตฺถํ.
๙๘, ๑๘๖. มาตุลาทีนมานตฺตมีกาเร.
มาตุลอิจฺเจวมาทีนํ อนฺโต อานตฺตมาปชฺชเต อีกาเร ปจฺจเย ปเร.
มาตุลานี, อยฺยกานี, วรุณานี.
อีกาเรติ กิมตฺถํ? ภิกฺขุนี, ราชินี, ชาลินี, คหปตานี.
อานตฺตคฺคหเณน นทีอิจฺเจตสฺส ทีสทฺทสฺส ชฺโชชฺชา อาเทสา โหนฺติ สห วิภตฺติยา โยนาสอิจฺเจเตสุ. นชฺโช สนฺทนฺติ, นชฺชา กตํ ตรงฺคํ, นชฺชา เนรญฺชราย ตีเร.
๙๙, ๘๑. สฺมาหิสฺมึนํมฺหาภิมฺหิวา.
สพฺพโต ลิงฺคโต สฺมาหิสฺมึ อิจฺเจเตสํ มฺหาภิมฺหิอิจฺเจเต อาเทสา โหนฺติ วา ยถาสงฺขฺยํ.
ปุริสมฺหา, ปุริสสฺมา, ปุริเสภิ, ปุริเสหิ, ปุริสมฺหิ, ปุริญสสฺมึ.
สฺมาหิสฺมึนมิติ กิมตฺถํ? วณฺณวนฺตํ อคนฺธกํ วิรุฬฺหปุปฺผํ, มหนฺตํ ฉตฺตํ มหาฉตฺตํ, มหนฺตํ ธชํ มหาธชํ.
๑๐๐, ๒๑๔. น ติเมหิ กตากาเรหิ.
ต อิมอิจฺเจเตหิ กตากาเรหิ สฺมาสฺมึ นํมฺหามฺหิอิจฺเจเต อาเทสา เนวโหนฺติ.
อสฺมา ฐานา ภยํ อุปฺปชฺชติ, อสฺมึ ฐาเน ภยํ ติฏฺฐติ, อสฺมา, อสฺมึ.
กตากาเรหีติ กิมตฺถํ? ตมฺหา, ตมฺหิ, อิมมฺหา, อิมมฺหิ.
๑๐๑, ๘๐. สุหิสฺวกาโร เอ.
สุหิอิจฺเจเตสุ อกาโร เอตฺตมาปชฺชเต.
สพฺเพสุ, เยสุ, เตสุ, เกสุ, ปุริเสสุ, อิเมสุ, กุสเลสุ, ตุมฺเหสุ,
อมฺเหสุ, สพฺเพหิ, เยหิ, เตหิ, เกหิ, ปุริเสหิ, อิเมหิ, กุสเลหิ, ตุมฺเหหิ, อมฺเหหิ.
๑๐๒, ๒๐๒. สพฺพนามานํ นํมฺหิ จ.
สพฺเพสํ สพฺพนามานํ อนฺโต อกาโร เอตฺตมาปชฺชเต นํมฺหิ วิภตฺติมฺหิ.
สพฺเพสํ, สพฺเพสานํ, เยสํ, เยสานํ, เตสํ, เตสานํ, อิเมสํ, อิเมสานํ, เกสํ,
เกสานํ, อิตเรสํ, อิตเรสานํ, กตเมสํ, กตเมสานํ. สพฺพนามานมิติ กิมตฺถํ?
พุทฺธานํ ภควนฺตานํ อาจิณฺณสมาจิณฺโณ.
อกาโรติ กิมตฺถํ? อมูสํ, อมูสานํ.
นํมฺหีติ กิมตฺถํ? สพฺเพ, อิเม.
จคฺคหณ มนุกฑฺฒนตฺถํ.
๑๐๓, ๗๙. อโต เนน.
ตสฺมา อการโต นาวจนสฺส เอนาเทโส โหติ.
สพฺเพน, เยน, เตน, เกน, อเนน, ปุริเสน, รูเปน.
อโตติ กิมตฺถํ? มุนินา, อมุนา, ภิกฺขุนา.
นาติ กิมตฺถํ? ตสฺมา.
๑๐๔, ๖๖. โส.
ตสฺมา อการโต สิวจนสฺส โอการาเทโส โหติ.
สพฺโพ, โย, โส, โก, อมุโก, ปุริโส.
สีติ กิมตฺถํ? ปุริสานํ.
อโตติ กิมตฺถํ? สยมฺภู.
๑๐๕,.. โส วา.
ตสฺมา อการโต นาวจนสฺส โสอาเทโส โหติ วา.
อตฺถโส ธมฺมํ ชานาติ, พฺยญฺชนโส อตฺถํ ชานาติ, อกฺขรโส, สุตฺตโส, ปทโส, ยสโส. อุปายโส, สพฺพโส, ถามโส, ฐานโส.
วาติ กิมตฺถํ? ปาเทน วา ปาทารเหน วา อติเรกปาเทน วา โย ภิกฺขุเถยฺยจิตฺเตน ปรสฺส ภณฺฑํ คณฺหาติ, โส ภิกฺขุ ปาราชิโก โหติ อสํวาโส.
๑๐๖, ๓๑๓. ทีโฆเรหิ.
ทีฆโอรอิจฺเจเตหิ สฺมาวจนสฺส โสอาเทโส โหติ วา.
ทีฆโส, โอรโส, ทีฆมฺหา, โอรมฺหา.
ทีโฆเรหิติ กิมตฺถํ? สรมฺหา, วจนมฺหา.
๑๐๗, ๖๙. สพฺพโยนีนมาเอ.
ตสฺมา อการโต สพฺเพสํ โยนีนํอาเอ อาเทสา โหนฺติ วา ยถาสงฺขฺยํ.
ปุริสา, ปุริเส, รูปา, รูเป.
วาติ กิมตฺถํ? อคฺคโย, มุนโย, อิสโย.
โยนีนนฺติ กิมตฺถํ? ปุริสสฺส, รูปสฺส.
อการโตติ กิมตฺถํ? ทณฺฑิโน, อฏฺฐีนิ, อคฺคี ปชฺชลนฺติ, มุนี จรนฺติ.
๑๐๘, ๙๐. สฺมาสฺมึนํ วา.
ตสฺมา อการโต สพฺเพสํ สฺมาสฺมึอิจฺเจเตสํ อา เอ อาเทสา โหนฺติ วายถาสงฺขฺยํ.
ปุริสา, ปุริสสฺมา, ปุริเส, ปุริสสฺมึ.
อการโตติ กิมตฺถํ? ทณฺฑินา, ทณฺฑิสฺมึ, ภิกฺขุนา, ภิกฺขุสฺมึ.
๑๐๙, ๓๐๔. อาย จตุตฺเถกวจนสฺส ตุ.
ตสฺมา อการโต จตุตฺเถกวจนสฺส อายาเทโส โหติ วา.
อตฺถาย หิตาย สุขาย เทวมนุสฺสานํ พุทฺโธ โลเก อุปฺปชฺชติ.
อโตติ กิมตฺถํ? อิสิสฺส.
จตุตฺถีติ กิมตฺถํ? ปุริสสฺส มุขํ.
เอกวจนสฺเสติ กิมตฺถํ? ปุริสานํ ททาติ.
วาติ กิมตฺถํ? ทาตา โหติ สมณสฺส วา พฺราหฺมณสฺส วา.
ตุคฺคหเณนตฺถญฺจ โหติ. อตฺถตฺถํ, หิตตฺถํ, สุขตฺถํ.
๑๑๐, ๒๐๑. ตโย เนว จ สพฺพนาเมหิ.
เตหิ สพฺพนาเมหิ อการนฺเตหิ สฺมาสฺมึ สอิจฺเจเตสํ ตโย อา เอ อายาเทสา เนว โหนฺติ.
สพฺพสฺมา, สพฺพสฺมึ, สพฺพสฺส. ยสฺมา, ยสฺมึ, ยสฺส.
ตสฺมา, ตสฺมึ, ตสฺส. กสฺมา, กสฺมึ, กสฺส. อิมสฺมา, อิมสฺมึ, อิมสฺส.
สพฺพนาเมหีติ กิมตฺถํ? ปาปา, ปาเป, ปาปาย.
จคฺคหณมนุกฑฺฒนตฺถํ.
๑๑๑, ๑๗๙. ฆโต นาทีนํ.
ตสฺมา ฆโต นาทีนเมกวจนานํ วิภตฺติคณานํ อายาเทโส โหติ.
กญฺญาย กตํ กมฺมํ, กญฺญาย ทียเต, กญฺญาย นิสฺสฏํ วตฺถํ. กญฺญาย ปริคฺคโห, กญฺญาย ปติฏฺฐิตํ สีลํ.
ฆโตติ กิมตฺถํ? รตฺติยา, อิตฺถิยา, เธนุยา, วธุยา.
นาทีนมิติ กิมตฺถํ? กญฺญํ ปสฺสติ, วิชฺชํ, วีณํ, คงฺคํ.
เอกวจนานมิติ กิมตฺถํ? สพฺพาสุ, ยาสุ, ตาสุ, กาสุ, อิมาสุ, ปภาสุ.
๑๑๒, ๑๘๓. ปโต ยา.
ตสฺมา ปโต นาทีนเมกวจนานํ วิภตฺติคณานํ ยาอาเทโส โหติ.
รตฺติยา, อิตฺถิยา, เทวิยา, เธนุยา, ยาคุยา, วธุยา.
นาทีนมิติ กิมตฺถํ? รตฺตี, รตฺตึ, อิตฺถี, อิตฺถึ.
ปโตติ กิมตฺถํ? กญฺญาย, วีณาย, คงฺคาย, ปภาย, โสภาย.
เอกวจนานมิติ กิมตฺถํ? รตฺตีนํ, อิตฺถีนํ.
๑๑๓, ๑๓๒. สขโต คสฺเส วา.
ตสฺมา สขโต คสฺส อการ อาการ อิการ อีการ เอการาเทสา โหนฺติ วา.
โภ สข, โภ สขา, โภ สขิ, โภ สขี, โภ สเข.
๑๑๔, ๑๗๘. ฆเต จ.
ตสฺมา ฆโต คสฺส เอการาเทโส โหติ.
โภติ อยฺเย, โภติ กญฺเญ, โภติ ขราทิเย.
จคฺคหณมวธารณตฺถํ, สนฺนิฏฺฐานํ.
๑๑๕, ๑๘๑. น อมฺมาทิโต.
ตโต อมฺมาทิโต คสฺส เอการตฺตํ น โหติ.
โภติ อมฺมา, โภติ อนฺนา, โภติ อมฺพา, โภติ ตาตา.
อมฺมาทิโตติ กิมตฺถํ? โภติ กญฺเญ.
๑๑๖, ๑๕๗. อกตรสฺสา ลโต ยฺวาลปนสฺส เวโว.
ตสฺมา อกตรสฺสา ลโต ยฺวาลปนสฺส เวโวอาเทสา โหนฺติ.
ภิกฺขเว, ภิกฺขโว, เหตเว, เหตโว.
อกตรสฺสาติ กิมตฺถํ? สยมฺภุโว.
ลโตติ กิมตฺถํ? นาคิโย, เธนุโย, ยาคุโย.
อาลปนสฺเสติ กิมตฺถํ? เต เหตโว, เต ภิกฺขโว.
๑๑๗, ๑๒๔. ฌลโต สสฺสโน วา.
ตสฺมา ฌลโต สสฺส วิภตฺติสฺส โน อาเทโส โหติ วา.
อคฺคิโน, อคฺคิสฺส, สขิโน, สขิสฺส, ทณฺฑิโน, ทณฺฑิสฺส, ภิกฺขุโน, ภิกฺขุสฺส, สยมฺภุโน, สยมฺภุสฺส.
สสฺเสติ กิมตฺถํ? อิสินา, ภิกฺขุนา.
ฌลโตติ กิมตฺถํ? ปุริสสฺส.
๑๑๘, ๑๔๖. ฆปโต จ โยนํ โลโป.
เตหิ ฆปฌลอิจฺเจเตหิ โยนํ โลโป โหติ วา.กญฺญา, กญฺญาโย. รตฺตี, รตฺติโย, อิตฺถี, อิตฺถิโย, ยาคู, ยาคุโย, วธู, วธุโย. อคฺคี, อคฺคโย. ภิกฺขู, ภิกฺขโว. สยมฺภู, สยมฺภุโว. อฏฺฐี, อฏฺฐีนิ, อายู, อายูนิ.
จคฺคหณมนุกฑฺฒนตฺถํ.
๑๑๙, ๑๕๕. ลโต โวกาโร จ.
ภิกฺขโว, ภิกฺขู, สยมฺภุโว, สยมฺภู.
ตสฺมา ลโต โยนํ โวกาโร โหติ วา.
ภิกฺขโว, ภิกฺขู, สยมฺภุโว, สยมฺภู.
การคฺคหณํ กิมตฺถํ? โยนํ โน จ โหติ. ชนฺตุโน.
จคฺคหณมวธารณตฺถํ, อมู ปุริสา ติฏฺฐนฺติ, อมู ปุริเส ปสฺสถ.
อิติ นามกปฺเป ปฐโม กณฺโฑ.