๗. อวคฺคาทิกธาตฺวตฺถกณฺฑ
๓๐๓.
ยกฺโข จุ ปูชายํ ยโช, เทวจฺจทานสงฺคเต;
ยโต จุ ตาโฬ'ปกาเร, นิ ตุ นิยฺยาตเน สิยา.
๓๐๔.
ยติ สงฺโกเจ จุ ยตี, วายาเม อา วสีภุเต;
ยโป จุ ยาปเน ยโภ, เมถุนมฺหิ ยโม ตุ จ;
ปริเวสาปริเวเส, ภู ตุ นาเส ปวตฺตติ.
๓๐๕.
ยมุ วิรติยํ อา ตุ, ทีฆีภาเว นิ นิจฺฉย-;
วเตสุ อุ ตุ วายาเม, สํ ตุ อินฺทฺริยนิคฺคเห.
๓๐๖.
ยสุ ภูทิ ปยตเน, ยา ภูทิ คติปาปุเณ;
ยาโจ ยาเจ ยุ ภู มิสฺส-, คตฺยํ นินฺเท จุ พนฺธิ กี.
๓๐๗.
ยุคิ วชฺชเน ยุจฺโฉ ตุ, ปมาเท ยุช รุ'สฺสเห;
ทิ สมาธิมฺหิ จุ นินฺเท, ภูจุ พนฺธนโยชเน.
๓๐๘.
ยุโต ทิตฺยํ ยุโธ ภูทิ, ยุทฺเธ ยุโป ทิ โมหเน;
ยุโส ภตฺยํ ยูโส วเธ, เยโส ปยตเน สิยา;
โยโฏ โยโฑ จ สมฺพนฺเธ, จตุวีสติ ยาทิกา.
๓๐๙.
รโก จุ สาทปฺปตฺตีสุ, รกฺโข ปาเล รโข รขิ;
คเต รโค จุ อสฺสาท-, ปตฺตีสุ รคิ สปฺปเน.
๓๑๐.
รเค สงฺกายํ รฆิ ภู, คติยํ จุ ตุ ทิตฺติยํ;
รโจ จุ กรเณ รนฺโช, ราเค ปวตฺตเต ทิภู. (รญฺโช) ก.
๓๑๑.
รชิ วิชฺชเน รโฏ จ, รโฐ จ กถเน รฑิ;
หึสนมฺหิ รโณ สทฺท-, คตีสุ รท อุกฺขเน.
๓๑๒.
รโธ หึเส ทิ รนฺโธ จุ ปาเก รโป วเจ รโผ;
รผิ เจว คติวเธ, รพิ สทฺเท คเตปิ จ.
๓๑๓.
รโภ ราภสฺเส อา หึสา-, วายาเม รภิ สทฺทเน;
รมุ กีฬายํ รโย ตุ, คติยํ สมฺปวตฺตติ.
๓๑๔.
รโส ภู สทฺทหานีสุ, ภูจฺว'สฺสาทสิเนหเน;
รโห ภู ปาทาเน ภูจุ, จาคมฺหิ รหโท รเว.
๓๑๕.
รหิ คตฺยํ รา ตุ ทาน-, คฺคาเห ราโข ตุ โตสเน;
อลมตฺเถ จ ราโฆ ตุ, สามตฺถฺยํ ราช ทิตฺติยํ.
๓๑๖.
ราโธ สฺวา นิปฺผาทเน ทิ, สิทฺธิยํ อา ตุ โตสเน;
อปปุพฺโพ ปทุฏฺฐมฺหิ, ราโส สทฺเท ปวตฺตติ.
๓๑๗.
ริ คตฺยํ ริขิ ริคิ จ, ริโจ รุ ริญฺจเน จุภู;
โยคาโยเค ริโผ ทาน-, ยุทฺธนินฺทาถุติพฺพเธ.
๓๑๘.
ริปฺโผ วเธ ริพิ คตฺยํ, ริโภ รเว ริโส คติ-;
หึสาสุ ริโห หึสายํ, วตฺตตีติ ปกาสิโต.
๓๑๙.
รี ภู ปสฺสวสนฺตาเน, กี วธาจิกฺขเณสุ ทิ;
ปคฺฆเร ภูกี คติยํ, รีโว คหณสํวเร.
๓๒๐.
รุ สทฺทคติวเธสุ, รุกฺโข ภู วรเณ จุ ตุ;
ผารุสฺเส รุโจ ภู ทิตฺติ-, ปีติสุ อา จุ เทสเน.
๓๒๑.
รุโช ภูจุ ภญฺชเน ทิ, โรเค รุโฏ จุ โรสเน;
ภู วิฆาเต จุภู ทิตฺยํ, รุฏิ เถยฺเย ปวตฺตติ.
๓๒๒.
รุฏฺโฐ วิฆาโตปฆาเต, รุฐิ อาลสฺยขญฺชน-;
คติเถยฺเยสุ ภวติ, รุโท อสฺสุวิโมจเน.
๓๒๓.
รุโธ อาวเร พฺยา'นุ-, ทิโว วิโรธอิจฺฉเน;
รุโป ทิ รุปฺปเน รุภิ, อุปฺปีฬนนิวารเณ.
๓๒๔.
รุโส ภู หึสายํ จุทิ, โกเธ รุโห ตุ ชายเต;
อาปุพฺโพ อาโรหณมฺหิ, อวปุพฺโพ ตุ โอนเต.
๓๒๕.
รูโป จุ รูปกรเณ, นิ สรูปสฺส อุตฺติยํ;
รูโส ธูลฺยาทิมิสฺเส จุ, เร สทฺเท เรก สํสเย.
๓๒๖.
เรโช ทิตฺยํ เรโฏ วาจา-, ยาเจ เรโป รเว คเต;
เรโภ สทฺเท เรโว คติ-, ปลฺเวสุ เรส เหสเน.
๓๒๗.
โรโส ภยมฺหิ โรโฬ ตุ, อนาทเร ปวตฺตติ;
รํโห จุ คติย'มิเม, ปญฺจสตฺตติ ราทิกา.
๓๒๘.
ลโก จุ สาทปตฺตีสุ, ลกฺโข จุ ทสฺสนงฺกเน;
ลโข ลขิ คตฺยํ ลโค, ภู สงฺเก จุ ลกตฺถเก.
๓๒๙.
ลคิ ขญฺชนคตีสุ, ลโฆ จุ สาทเน ลฆิ;
ภูจุ อุลฺลงฺเฆ ภู คตฺย-, โภชโสเส จุ ทิตฺติยํ.
๓๓๐.
ลโฉ ลฉิ จ ลกฺขเณ, ลโช ภู ภสฺสลชฺชเน;
จุ ตฺว'จฺฉาทนทิตฺติสุ, ลชิ ภู ภสฺสเน จุ ตุ;
ทิตฺติทานสมตฺเถสุ, หึสานิเกตเสุ จ.
๓๓๑.
ลชฺชี ลชฺชายํ ลโฏ ตุ, พาลฺโยตฺตีสุ ลโฑ ปน;
ปีฬุ'กฺเขปชิวฺหาจาเล, ลฑิ กุจฺโฉ'กฺขิเป จุภู.
๓๓๒.
ลโต ฆาเต ลโป วากฺเย, วิ วิลาเป ป'นตฺถเก;
อา อามนฺเต สํ สลฺลาเป, อโป ตุ อญฺญถาวเจ;
อนุปุพฺโพ มุหุํวากฺเย, อุปุพฺโพ ตุ วิกตฺถเน.
๓๓๓.
ลพิ สํสนสทฺเทสุ, อว อา อวลมฺพเน;
วิปุพฺโพ วิลมฺพนมฺหิ, ลพฺโพ ตุ คติยํ สิยา.
๓๓๔.
ลโภ ปตฺเต อา ตุ ฆาต-, ผสฺเส วิป วิสํวเท;
อุปาปุพฺโพ นินฺทาปุพฺพ-, ทุฏฺฐวาจาย วตฺตติ.
๓๓๕.
ลภิ ภู สทฺเท จุ วญฺเจ, ลโม ตุ หึสเน สิยา;
ลโย คติยํ ลโล จุ, อิจฺฉายํ สมฺปวตฺตติ.
๓๓๖.
ลโส ภูทิ ปิหายํ จุ, สิปฺปโยคมฺหิ ภู ปน;
สิเลสทิตฺติกีฬาสุ, อุ หาเส วิ วิลาสเน.
๓๓๗.
ลโฬ ภู วิลาสุกฺเขป-, ชิวฺหาจลนปีฬเน;
จุ ตุ เขปพฺยาปจฺจนฺต-, ปาเล ลา คหเณ สิยา.
๓๓๘.
ลาโข โสสนาลมตฺเถ, ลาโฆ สามตฺถิเย สิยา;
ลาโช ภชฺชนภสฺเสสุ, ลาภํ จุ เปสเน'พฺรวิ.
๓๓๙.
ลิโข เลเข ลิขิ ลิคิ, คเต ลิงฺโค จุ จิตฺรเน;
ลิโป รุ เลเป ลิโส ทิ, สิเลสปฺปเปสุ ภู คเต.
๓๔๐.
ลิโห สาเท ลี ภูจุทิ, ทฺรเว กีทิ สิเลสเน;
ลุญฺโจ อปนยนมฺหิ, ลุโช ทิ นสฺสเน สิยา.
๓๔๑.
ลุชิ จุ จุลชฺยตฺเถสุ, ลุโฏ ภูจุ ชุเต ทิภู;
วิโลฬวิฆาเต ลุฏิ, ภูจุ เถยฺยาวมญฺญเน.
๓๔๒.
ลุโฐ ภู เวลฺลปตเน, จุ เถยฺเย ลุฐิ รุฐิว;
ลุณฺโฑ จุ เถยฺเย ลุถิ ตุ, หึสาสํกิเลเส สิยา.
๓๔๓.
ลุโป ทฺยทสฺสนากุลี-, ภาเวสุ รุ วิลุมฺปเน;
ลุพิ ภูจุ วเธ ลุโภ, ภู วิโมเห ทิ คิทฺธิยํ.
๓๔๔.
ลุโล วิมทฺทเน โหติ, ลุโส โจริยหึสเน;
ลุโห เคเธ ลุโฬ มนฺถ-, สิเลสสํวเร สิยา.
๓๔๕.
ลู เฉเท กี ลูโส วธ-, เถยฺเย จุ เลป สปฺปเน;
โลโก จุ ทีปเน ภูจุ, ทสฺสเน เตสุ โลจ ปิ;
โลโฏ อุมฺมาเท โลโฐ ตุ, สํหเต โลฬ อุมฺมาเท.
อิติ ลาทิธาตโว จตุสฏฺฐิ.
๓๔๖.
วโก อาทานปฏิฆ-, ทิตฺตีสุ วกฺก ภู คติ-;
โกฏิลฺลรุกฺขตฺตเจสุ, จุ ตุ นาสนภาสเน.
๓๔๗.
วกิ โกฏิลฺลยาตฺราสุ, วกฺโข สํวรโรสน-;
สํหตีสุ วโข วคฺโค, คตฺยํ วขิ คติจฺฉเน.
๓๔๘.
วคิ วญฺชคตฺยํ วฆิ, คติอารมฺภนินฺทน-;
ชเว วโจ ภู กถเน; สนฺเทสเน จุราทิโก.
๓๔๙.
วจฺโจ ทิตฺติยํ วญฺโจ จุ, วญฺจเน วญฺจุ สปฺปเน;
วฉิ อิจฺฉายํ วโช จุ, สงฺขาเร ภูจุ สปฺปเน.
๓๕๐.
วชิ จาเค วชฺชี ภูจุ, วโฏ จุ ภาชโนตฺติสุ;
ภูจุ เวฐเน วฏิ ภู, เถยฺเย ภูจุ วิภาชเน.
๓๕๑.
วฏฺโฏ อาวตฺตเน โหติ, วโฐ สามตฺถฺยถูลิเย;
วฐิ เอกจาเร วฑิ, ภู เวฏฺฐาวตฺตธารณ-;
วณฺฑตฺถพนฺธสงฺฆาเต, โหติ ภูจุ วิภาชเน.
๓๕๒.
วฑฺโฒ ภู วฑฺเฒ จฺวากีเร, วโณ’ตฺยํ จฺว’งฺคจุณฺณเน;
วณฺโณ จุ ถุติวิตฺถาร-, สุกฺกาทฺยุยฺยุตฺติทีปเน.
๓๕๓.
วตฺโต จุ ทิตฺติยํ วตฺตุ, วตฺตนาวตฺตเนสุปิ;
ภตฺติวารเณ วตฺโถ จุ, วธยาจนสปฺปเน.
๓๕๔.
วโท ภูจุ วากฺยสนฺเทเส, วทิ วนฺทนถเว วที;
จุ ตตฺถ วทฺโธ ภู วทฺเธ, จุ ทิตฺติเฉทปูรเณ.
๓๕๕.
วโน ภู สมฺภตฺยํ ภุจุ, อุปการอสทฺทเห;
สทฺโทปตาเป วนุ ภู, พฺยาปาเร โต ตุ ยาจเน.
๓๕๖.
วโป ตุ พีชนิกฺเขป-, ตนฺตุสนฺตานมุณฺฑเน;
วปฺโป วาเร วปฺโผ คติ-, วเธสุ วพฺพ สปฺปเน.
๓๕๗.
วภิ นินฺทายํ จุราทิ, วพฺโภ ตุ คติโภชเน;
วมุ อุคฺคิรเณ โหติ, วโย ตุ คติยํ สิยา.
๓๕๘.
วโร จุ ยาจิจฺฉาภูตฺยํ, ภูจฺวา’วเร วรโห รเว;
เสฏฺฐุยฺยมวุทฺธิสุ จ, จุ ตุ ทิตฺติวเธ สิยา.
๓๕๙.
วโล ภู วิลาสจาล-, สํวเร จุ ภเร สิยา;
วลชิ ปริโภคมฺหิ, วลโห วรโห ยถา.
๓๖๐.
วลฺโล สํวรจาลน-, พนฺธสาธารเณ สิยา;
วโส ภู กนฺตินิวาส-, สิเท จุ นติวาสน-;
เฉเท ภูจุ วธจฺฉาท-, สิเนเหสุ ทิโว รุเต.
๓๖๑.
วสุ ถมฺเภ ทิ วสฺโส จุ, คพฺภคฺคหณอิสฺสเร;
วสฺสุ เสเกปิ วโห ตุ, ปาปเณ วุฑฺฒิยํปิ จ.
๓๖๒.
วหิ ทิตฺติยํ จุ วโฬ, อาโรเห วา ภูทิ คติ-;
พนฺธคนฺเธสุ จุ สุข-, ปฺปตฺติยํ คติเสวเน.
๓๖๓.
วาโต จุ คติสุขน-, เสวเน วาธ พาธเน;
วายโม’สฺสาเห วาโส จุ, สุรภีกรเณ สิยา.
๓๖๔.
วาโห ปยตเน วาโฬ, อาปลาเว วิโจ ทิภู;
วิเวเก รุ ปุถกฺกาเร, วิจฺโฉ เฉทคตฺยํ จุ ทิตฺยํ.
๓๖๕.
วิชี ภยกมฺเป ภูทิ, วิโฏ อกฺโกสเน รเว;
วิตฺโต จุ จชเน โหติ, วิโถ ตุ ยาจเน สิยา.
๓๖๖.
วิโท ภู ญาณมงฺคลฺเย, ทิ ภาเว รุ วิมํสน-;
ลาภตุฏฺฐฺยํ จฺวนุภว-, นิวาสาขฺยานเถริเย.
๓๖๗.
วิโธ ภู กาเร ทิ ภาเค, ภูจุ กมฺปนหึสเน;
ทิภูจุ วิชฺฌเน โหติ, วิโป จุ เขปเน สิยา.
๓๗๘.
วิโล อจฺฉาเท วิโส ภู ปเวสพฺยาปเนสุ กี;
วิปฺปโยเค ทิ อุสฺสคฺเค, วิสุ เสเก วิโฬ สเป.
๓๗๙.
วี ภูกี ตนฺตสนฺตาเน, ภู กนฺติพฺยาปเขปน-;
ขาทนปฺปชเน ภูทิ, คติยํ กี ตุ เวฐเน.
๓๘๐.
สฏฺโฏ จุ หึสสานิเกต-, พลทาเน สโฐ วธ-;
กฺเลสเกตเว จฺวา'ลสฺเย, คตฺยาสงฺขตสงฺขเต;
สิลาฆทุพฺพาจาสุ จ, สฑิ คุมฺพตฺถรุชฺชเน.
๓๘๑.
สโณ อพฺยตฺตสทฺเท ภู, ภูจุ ทาเน สโต ปน;
สาตจฺเจ สตฺโต จุ คตฺยา-, ตงฺกสมฺพนฺธสนฺตเต.
๓๘๒.
สนฺโต จุ ปิยกรเณ, สโถ จุ ปติหสฺสน-;
ทุพฺพลฺยตเน ภูจุ, โมกฺขพนฺธนหึสเน.
๓๘๓.
สถิ เสถิลฺเย สนฺโถ กี, ปติหสฺสนโมจเน;
จุภู วธคนฺถเนสุ, สโท สาทคเต จุภู.
๓๘๔.
จุ ตุ เฉเท ภู วิสาท-, ปาตหึสนปีติสุ;
นิปุพฺโพ นิสีทเน ป, นิมฺมเล นิกเฏ อุป.
๓๘๕.
สทฺโท จุ สทฺทกรเณ, ภู ปีติเลหโสสน-;
หริเตสุ สํวตฺตติ, สนฺทู ตุ ปสฺสเว สิยา.
๓๘๖.
สทฺธุ ภู อปาโนสฺสคฺค-, กิเลเท จุ ปหํสเน;
สโน ภู สมฺภตฺติภูเส, ภูจุ สทฺเท ปวตฺตติ.
๓๘๗.
สนุ ทาเน โต สโป ภู, สมฺพนฺเธ ภูทิ โกสเน,
สปฺโป คตฺยํ สพฺโพ คติ-, หึสาสุ ปูรเณปิ จ.
๓๘๘.
สพิ ภู มณฺฑเน จุ ตุ, มณฺฑเล สมฺพ สปฺปเน;
จุ ตุ มณฺฑนสมฺพนฺเธ, สพฺโภ หึสนกตฺถเน;
สภาโช ปีติเสวน-, ทสฺสเนสุ จุราทิโก.
๓๘๙.
สมฺภุ วิสฺสาสปมาเท, สโม ตุ พฺยากุเล จุภู;
จุ ตุ ตกฺกสทฺทาโลเจ, นิปุพฺโพ ทสฺสนสฺสุเต.
๓๙๐.
ปติสํ ปติสามมฺหิ, สมุ ทฺยุ'ปสเม ตโป-;
กรเณ เจว เขเท จ, ภู ตุ สทฺเท ปวตฺตติ.
๓๙๑.
สโร ภู สติอุกฺกฏฺฐ-, หึสาสทฺเทสุ วตฺตติ;
จุ ตุ อกฺเขปวิตฺถาเร, ภูจุ คตฺยํ ปวตฺตติ.
๓๙๒.
สโล ภู จลสํวร-, คตเวเค จุ โถมเน;
สลกิ สลคิ สลฺโล, คเต สโว วิการิ จ.
๓๙๓.
สโส ปาณนสุสน-, โสปฺปหึสาปฺลเว วิ ตุ;
วิสฺสาเส อา อสฺสาสมฺหิ, อาปุพฺโพ สสิ อาสิเส.
๓๙๔.
สโห ภู ขนฺตฺยภิภเว, อุปุพฺโพ ยตเน วิ ตุ;
ปติญฺญายํ ทิจุ ขนฺตฺยํ, สโฬ อพฺยตฺตสทฺทเก.
๓๙๕.
สา ภู พเล ภูกี ปาเก, ทฺย'สฺสาเท ภูทิโค ตนุ-;
กรณาวสาเน สาโข, พฺยาเป สาโฏ จุ ทีปเน.
๓๙๖.
สาโฐ พลกฺกาเร สาโต, จุ สุเข สาท สาทเน;
สาโธ สิทฺธิมฺหิ ภูทิสฺวา, สาโน วตฺตติ เตชเน.
๓๙๗.
สาโม จุ สนฺตนามนฺเต, สาโร จุ ทุพฺพเล สิยา;
สาโล กตฺถเน อา สาโส, อาสิเส สาสุ สาสเน.
๓๙๘.
สาโฬ ถุตฺยํ สิ ภู เสว-, คติวุทฺธฺยํ อุ อุสฺสเย;
อานฺยปาวาวลมฺพมฺหิ, สฺวา เตเช สฺวากิ พนฺธเน.
๓๙๙.
สิกฺโข วิชฺโชปาทานมฺหิ, สิฆิ อาฆายเน สิโจ;
ฆรเณ ภูรุ สิชิ ตุ, ภูจฺว'ลงฺการเช รเว.
๔๐๐.
สิโฏ นาทเร สิโต ตุ, สุกฺเก สิโท ตุ โมจน-;
เสฺนหโมหปากสีเท, คตฺตปกฺขรเณ ทิ ตุ.
๔๐๑.
สิทิ สีตลสุกฺเกสุ, สิโธ คตฺยํ สิธฺเวตฺถ นิ;
ปติ วารเณ ทิ สิทฺธฺยํ, สิธู ตุ สาสเน สิเว.
๔๐๒.
อจินฺเตยฺยพลตฺโตป-, สคฺคานํ เตหิ โยคโต;
สิธุธาตุ ตทญฺเญ จ, นานตฺถา โหนฺติ ธาตโว.
๔๐๓.
สินา โสเธ สินิโห จุ, เสเนเห สินิหู ทิโว;
ปีตฺยํ สิภุ วเธ สิมฺภุ, หึสาทิตฺยํ สิลุญฺฉเน.
๔๐๔.
สิลาโฆ กตฺเถ สิลิโส, ทฺยาลิงฺคสงฺคปตฺติสุ;
จุ สิเลสเน สิลิสุ, ทหนมฺหิ ปวตฺตติ.
๔๐๕.
สิโลโก ปชฺชรจน-, ถุติวชฺชนสชฺชเน;
สิโลโณ สงฺฆาเต สิวุ, ทิ โสสคติสิพฺพเน.
๔๐๖.
สิโส ภู วธอิจฺฉาสุ, จุภู อสพฺพยุชฺชเน;
วิ วิเสเส รุ วิเสเส, ทิโวปฺยสพฺพยุชฺชเน.
๔๐๗.
สิสุ ทาทมฺหิ สิโฬ จุ, เสฬเน สี สเย อติ;
อธิเก สํ ตุ สนฺเทเห, กี ตุ ปาเก ปวตฺตติ.
๔๐๘.
สีโก คตฺยํ จุภู เสกา-, มเสสุ สีภ กตฺถเน;
สีโล ภู สมาธิมฺหิ จฺว-, ธิกาภฺยาสุปธารเณ.
๔๐๙.
สุ ภู สนฺทชนิสฺสเร, วิ วิขฺยาเต สฺว สนฺธาน-;
มถนฺหานสุเต ภูสฺวา, คเต ภูสฺวากิ ปีฬเน.
๔๑๐.
สุโก คติยํ สุงฺโก จุ, วาจาสชฺชนวชฺชเน;
สุโข ภูจุ ตํกฺริยายํ, สุกฺโข อิสฺสาอนาทเร.
๔๑๑.
สุโจ ภู โสเก ทิ สุทฺธิ-, ตินฺตเภเทสุ สุจฺจ อี;
นฺหานมนฺถสนฺธาปีเฬ, สุฏฺโฏ จุ ตุจฺฉนาทเร.
๔๑๒.
สุโฐ ภู คตฺยาฆาเต จฺวา-, ลสฺเย ภู สุฐิ โขฏเน;
ภูจุ โสเส สุโณ หึสา-, กุลสนฺตานสปฺปเน.
๔๑๓.
สุตฺโต จุ คนฺถเน สุโถ, หึสายํ สุทิ โสภเน;
สุโธ ทิ สุนฺโธ จุ สุทฺธฺยํ, ปโร ภู สุทฺธิโสธเน.
๔๑๔.
สุโน คติสทฺเท สุโป, สเย สุปฺโป ปมาณิ จุ;
สุโภ รุ ปหาเร ภู ตุ, ทิตฺติหึสาสุ สุมฺภ จ.
๔๑๕.
สุโร ทิตฺติสฺสริเยสุ, สุโส ทิ สุสฺสเน สุโห;
ทิ ขนฺติติตฺติยํ สู ภู, เขเป ภูทิ ปสูติยํ.
๔๑๖.
สูโจ จุ คนฺธเปสุญฺเญ, สูโท จฺวาสุติยํ จุภู;
หึสาปคฺฆรนิราเส, สูโร จุ วิกฺกเม สิยา.
๔๑๗.
สูรี ทิ ถมฺภหึสาสุ, สูล รุชาย สูส ตุ;
ปสเว เส คติปาก-, ขเย โสเก คเต สิยา.
๔๑๘.
เสโล จาลคเต เสโว, อาราธนุปภุญฺชน-;
อาสเย โส ทิ นิสาน-, นาสเน อว โอสิเต.
๔๑๙.
โสโฏ โสโฑ คพฺเพ โสโณ, รตฺตสงฺฆาตสปฺปเน;
สํกเส อจฺฉเน สํโส, กถาโถมนหึสเน;
สํสุ ภฏฺฐปสาเท สาที, สตฺตตฺตึสสตํ อิเม.
๔๒๐.
หโค สํวเร หโฏ ตุ, ทิตฺยํ หโฐ พลกฺกร-;
ปฺลุติกีลพนฺเธ หโท, วจฺโจสฺสคฺเค ปวตฺตติ.
๔๒๑.
หโน ภู หึสาคตฺยํ อุ, อุคฺฆาเต สํ ตุ สํหเต;
อา อาฆาเต ทิ วิหึส-, ฆฏฺฏเนสุ ปวตฺตติ.
๔๒๒.
หนุ โจเร หมฺโม คเต, หโย คติกิลนฺติสุ;
หโร หาเร ป ปหาเร, สํ สํหาเร วิอา วเจ.
๔๒๓.
อป ทูรีกรเณ วิ, วิหาเร อา ตุ อาหเร;
ปริ นิจฺจโภเค อุป, ปูชายํ นิกฑฺฒเน.
๔๒๔.
หเร ลชฺชายํ หโล ตุ, วิเลขจลเน สิยา;
หลฺโล วิกาเส หโส ตุ หาสสทฺเทสุ วตฺตติ.
๔๒๕.
หสฺโส หาเส หสฺสุ หาเส, อลีเกปิ จ หา ปน;
คติจาคหานฺยํ หิ สฺวา, คตฺยุปตาปวุทฺธิสุ.
๔๒๖.
หิกฺโก ภู กูเช จุ หึเส, หิฑิ คตฺยญฺจนาทเร;
หิรี ทิ ลชฺชเน โหติ, หิโล หาวกเร สิยา.
๔๒๗.
หิลา ทิ โมทเน สทฺเท, หิลฺโลโล โทลเน จุโร;
หิวิ ปีติยํ วตฺตติ, หิสิ ภูจุรุ หึสเน.
๔๒๘.
หิโฬ'นาทเร หิฬาโท, จุภู สุขมฺหิ หีฬ จุ;
นินฺทายํ หุ ทานาทน-, โหมปกฺเขปปีณเน.
๔๒๙.
หุจฺโฉ โกฏิลฺเล หุโฑ ตุ, คติมชฺชนสํหเต;
หุฑิ สํหเต หุโล ตุ, คติหึสนสํวเร.
๔๓๐.
หุโฬ คตฺยํ หู สตฺตายํ, หูโฬ คติมฺหิ เหฐ ตุ;
พาธเน ภูติปูตีนํ, อุปฺปตฺติยญฺจ วตฺตติ.
๔๓๑.
เหโส คตฺยสฺสสทฺเทสุ, เหโฬ'นาทรเวฐเน;
โหโฬ คตฺยนาทเรสุ, หํโส หํสนปีติสุ.
๔๓๒.
อิจฺเจกาธิกตาลีสํ, หการาทิกธาตโว;
มเต สตฺถุสฺส ฒณฬา, ปทาทิมฺหิ น ทิสฺสเร.
อิติ ธาตฺวตฺถสงฺคเห อวคฺคาทิกธาตฺวตฺถกณฺโฑ สตฺตโม.
ทฺวิจตฺตาฬีสาธิกจตุสฺสตาเนตฺถ ธาตโว.
นิคมนคาถา
๑.
เอตฺตาวตา จ นิฏฺฐานํ, ปตฺโต ธาตฺวตฺถสงฺคโห;
สตฺตตฺติเฉกธาตูหิ, ปริจฺเฉเทหิ สตฺตหิ;
ฉสฏฺฐฺยาธิกโจสฺสต-, ติปาทตฺยกฺขเรหิ จ.
๒.
วิสุทฺธาจารตฺเถเรน, วิสุทฺธารามวาสินา;
โสตูนํ ธาตุรตฺเถสุ, เฉกตฺถายาภิสงฺขโต.
๓.
โคเช ขปญฺจเทกสฺมึ, สาสเน ทฺวตฺติโจทฺทุเก;
สาวณฺเณ กาลปกฺขสฺมึ, จตุตฺเถ โสริวาสเร.
๔.
อนฺตรายํ วินา'วา'ยํ, ยถา ธาตฺวตฺถสงฺคโห;
เอวํ กลฺยาณสงฺกปฺปา, สีฆํ สิชฺฌนฺตุ ปาณินํ.
๕.
อิมินา จ ภเว มมฺหิ, สจฺฉีกเร อนาสวํ;
โน เจ เอตฺเถว โน เจ จ, เมตฺเตยฺยพุทฺธสาสเน.
๖.
ทฺวิปเทเนกคาถาย, เมธํ กิเลสปพฺพตํ;
วิชฺชาภิญฺญาทฺยาลงฺกาโร, หุตฺวา อุคฺฆฏิตญฺญุโก.
๗.
น จ ยาว ภเว เขฬ-, ปิณฺฑํว กามิเต จชํ;
อิฏฺฐานิฏฺเฐ ภูริสโม, ภเวยฺยํ ธมฺมมามโก.
๘.
ปกฺกมนฺตุ ตทา นิฏฺฐา, ปฏฺฐาย ชาตกาลโต;
สุทฺธสีโล สโต สทฺโธ, ปญฺญวา สุสมาหิโต.
๙.
หิรีโอตฺตปฺปสมฺปนฺโน, สทฺธมฺเม อนิวตฺติโก;
อเวโร ววตฺถานาทึ, ภเวยฺยํ ปิยภาวนํ.
๑๐.
เยนี'ริยาปเถนา'หํ, อารภิสฺสามิ ภาวนํ;
เตเนว สุขิโต โหมิ, กลฺลกาโย วิเสสโธ.
๑๑.
นิคฺคยฺห นิคฺคเหตพฺเพ, ปคฺคณฺเหยฺเย จ ปคฺคหํ;
สุสุเขเนว โชเตยฺยํ, สมฺมาสมฺพุทฺธสาสนํ.
๑๒.
อิมา จ ปตฺถนาคาถา, สยํ วาจาย อุคฺคตา;
อิมาหิเยว คาถาหิ, ปตฺเถยฺยาหํ ภวาภเวติ.
อิติ ธาตฺวตฺถสงฺคเห นิคมนคาถา.
ธาตฺวตฺถสงฺคหคนฺโถ นิฏฺฐิโต.
คณวาจกกฺขร
ภู, ภฺวา = ภูวาทิคณ
รุ = รุธาทิคณ
ทิ = ทิวาทิคณ
สุ, สฺวา = สฺวาทิคณ
กี, กี = กิยาทิคณ
ค, โค = คหาทิคณ
ต, โต = ตนาทิคณ
จุ, จุโร = จุราทิคณ