๒. มตฺตาวุตฺตินิทฺเทส-ทุติยปริจฺเฉท
คณนิยม
๑๗.
ฉฏฺโฐ’ขิลลหุ,โช วา, คยุตา’ญฺเญ,ฉ’คฺคณา,น โช วิสเม,;
อริยาย’นฺตฑฺเฒ โล, ฉฏฺโฐ,’นฺเต โค,คณา ฉ’ญฺเญฯ
ยตินิยม
๑๘.
ปฐมฑฺเฒ ฉฏฺโฐ เจ, สพฺพลเห,’ตฺถา’ทิลหุนิ ภวติ ยติ;
ตปฺปรโก,นฺเตปิ, สเจ, จริเมปิ, ภวติ จตุตฺโถ’นฺเตฯ
๑๙.
อริยาสามญฺญํ เจ, ปุพฺโพ’ทิต ลกฺขณํ ภเว ยสฺสาฯ
๒๐.
อาทิม’มถ ปาทยุคํ, ยสฺสา ตฺยํ’เสหิ สา ปถฺยาฯ
๒๑.
ยตฺถ คณตฺตย มุลฺลงฺฆิ, โย’ภยตฺถา’ทิโม ภเว วิปุลาฯ
๒๒.
ครุมชฺฌโค ชกาโร, จตุตฺถโก ทุติยโก จปลาฯ
๒๓.
จปลา’คตา’ขิลํ เจ, ทลา’ทิมํ ลกฺขณํ ภชติ ยสฺสา;
ปถฺยาลกฺขณ’มญฺญํ, มุขจปลา นาม สา ภวติฯ
๒๔.
ปถฺยาย ลกฺขณํ เจ, ปฐมฑฺเฒ ลกฺขณํ ตุ จปลาย;
ทุติเย ทเล’ถ ยสฺสา, ปกิตฺติตา สา ชฆนจปลาฯ
อริยาชาติโยฯ
๒๕.
สพฺพํปฐมทเล ยทิ, ลกฺขณ’มริยาย วุตฺต’มุภเยสุ;
ยสฺสา ทเลสุ ยุตฺตํ, วุตฺตา สา คีติ วุตฺต ยติ ลลิตาฯ
๒๖.
อริยายํ ทุติย’ฑฺเฒ, คทิตา’ขิลลกฺขณํ ยํ ตํ;
ภวติ ทเลสุ’ภเยสุปิ, ยทิ ยสฺสา สา’ย มุปคีติฯ
๒๗.
อริยาย’ฑฺฒทฺวิตยํ, ปุพฺโพทิตลกฺขโณ’เปตํ;
วิปริยเยนา’ภิหิตํ, ยสฺสา สมฺภวติ เจ’ห โส’คฺคีติฯ
๒๘.
อริยาปุพฺพ’ฑฺฒํ ยทิ, ครุเน’เกนา’ธิเกน นิธเน ยุตฺตํ;
ยทิ ปุพฺพ’ฑฺฒสมานํ, ทล มิตรํ โจ’ทิตา’ย’มริยาคีติฯ
คีติชาติโยฯ
๒๙.
วิสเม ฉ สิยุํ กลา มุเข, สเม ตฺว’ฏฺฐ, ร,ล,คา, ตโต’ปริ;
เวตาลียํ ตมุจฺจเต, ลหุ ฉกฺกํ น นิรนฺตรํ สเมฯ
๓๐.
เวตาลีโยปมํ มุเข ตํ, โอปจฺฉนฺทสกํ ร,ยา ย’ทนฺเตฯ
๓๑.
อาปาตลิกา กถิตา’ยํ, ภคคา’นฺเต ยทิ ปุพฺพมิว’ญฺญํฯ
๓๒.
ยทา’ทิโต ทกฺขิณนฺติกา, ฐิเต’ตฺถ ปาเทสฺวา’ขิเลสุ โชฯ
๓๓.
‘อุทิจฺจวุตฺตี’ติ วุจฺจเต, โช จา’โท วิสเมสุ สณฺฐิโตฯ
๓๔.
ปุพฺพตฺถ, สเมสุ เจ ค,ชา-, ‘ปจฺจวุตฺติ’ รุทิตา’ติ สณฺฐิตาฯ
๓๕.
สมาสมา’ตฺรา’ทินํ สมา, สํยุตา ภวติ ตํ ปวตฺตกํฯ
๓๖.
อสฺส สา สม กตา’ ปรนฺติกาฯ
๓๗.
ตท’ญฺญชา จารุหาสินีฯ
เวตาลียชาติโยฯ
๓๘.
ทฺวิก วิหต วสุ ลหุ อจลธิติ ริ’หฯ
๓๙.
มตฺตาสมกํ นวโม ลฺค’นฺเตฯ
๔๐.
โช นฺลา’ ถวา’ณฺณวา วิสิโลโกฯ
๔๑.
ตทฺวยโต วานวาสิกา’ขฺยาฯ
๔๒.
ปญฺจ,ฏฺฐ,นวสุ ยทิ โล จิตฺราฯ
๔๓.
ค,ลฺยา’ฏฺฐหิ เจ’สา วุ’ปจิตฺราฯ
๔๔.
ย’มตีต ลกฺขณ วิเสส ยุตํ, (จิตฺรา)
มตฺตา สมา’ทิ ปาทา’ภิหิตํ; (วิสิโลก)
อนิยต วุตฺต ปริมาณ สหิตํ, (วานวาสิกา)
ปถิตํ ชเนสุ ปาทากุลกํฯ (วิสิโลก)
มตฺตาสมก ชาติโยฯ
๔๕.
วินา วณฺเณหิ มตฺตา คา, วินา วณฺณา ครูหิ ตุ;
วินา ลหูหิ ครโว, ทเล ปถฺยาทิโน มตาฯ
อิติ วุตฺโตทเย ฉนฺทสิ มตฺตาวุตฺตินิทฺเทโส นาม
ทุติโย ปริจฺเฉโทฯ