๘๔๒. วิสุทฺธิเทโว, สมฺมุติเทโว, อุปปตฺติเทโว จาติ วิสุทฺธิเทวาทิฯ นภํ อากาโสฯ
ตรุณาทีสุ ตีสฺวตฺเถสุ มาณโวฯ
๘๔๓. อาทฺยตฺถาทีสุ อคฺคํฯ วเร เสฏฺเฐ ตีสุฯ
ปจฺจนีโก สตฺตุฯ อญฺเญ อญฺญตฺเถฯ ปจฺฉาภาเค ‘‘ธาตุลิงฺเคหิ ปรา ปจฺจยา’’ติฯ
๘๔๔. โยนิ อิตฺถีนํ โยนิมคฺโคฯ กาโม อิจฺฉาฯ สิรี ปญฺญา, ปุญฺโญ จฯ อิสฺสรํ ปภุตาฯ ธมฺโม สีลาทิฯ อุยฺยาโม วีริยํฯ ยโส ปริวาโร, กิตฺติ จฯ
๘๔๕. สมงฺคินิ สมนฺนาคเตฯ
๘๔๖. ฐิติ ฐานกฺริยาฯ
๘๔๘. ขนฺธโกฎฺฐาโส อณฺฑชาทิจตุกฺกํฯ ปสฺสาวมคฺโค อิตฺถีนํ โยนิฯ โส ปุลฺลิงฺโคฯ กูเล ตีเรฯ
๘๔๙. นาโคตุนาคสทฺโท ตุฯ อุรเค สปฺเป, หตฺถินิ จฯ
๘๕๐. สงฺขฺยา คณนาฯ ‘‘อญฺญตฺเถ’’ตฺเยเก วทนฺติฯ
๘๕๑. เภ นกฺขตฺตวิเสเสฯ สนฺติเก สมีเปฯ มูลมูเล โลภาทิเกฯ ปาภเต มูลธเนฯ อํโส สรีราวยโวฯ ปกณฺเฑ รุกฺขาทีนํ สรีเรฯ
๘๕๒. กมฺเม กฺริยายํฯ วิโกปนํ วิทฺธํสนํฯ
๘๕๓. ปจฺฉาตาโป วิปฺปฎิสาโรฯ อนุพนฺโธ ปุนปฺปุนํ ปวตฺตนํฯ ราคาโท สตฺตเกฯ มาตงฺคสฺส มุทฺธนิ ปิณฺฑทฺวเย กุมฺโภฯ
๘๕๔. ขคฺคโกเส ขคฺคปิธาเนฯ ปฎิจฺฉเท สมนฺตโต ฉาทเนฯ สารมฺเภ โกลาหเลฯ
๘๕๕. กาลวิเสโส ทสจฺฉรกาโลฯ นิพฺยาปารฎฺฐิติ อจิรฎฺฐิติ, อจิรฎฺฐิตีติ ทสจฺฉรโตปิ อูนฎฺฐิติฯ
อุปฺปตฺติภูมิ ชาติภูมิฯ
๘๕๖. กพฬีการาหาราทีสุ จตูสุฯ
๘๕๗. สทฺธาย อปรปฺปจฺจเยฯ จีวราทีสุ จตูสุฯ อาธาโร นิสฺสโยฯ
ทิพฺพวิหาโร, อริยวิหาโร, พฺรหฺมวิหาโร จาติ ทิพฺพวิหาราทิฯ สุคตาลเย ภิกฺขูนมาวาเสฯ
๘๕๘. สมตฺตเน นิฎฺฐายํฯ จกาเรน นิยมาทิเก สงฺคณฺหาติฯ
สงฺเค ลคฺเคฯ กามาโท จตุกฺเกฯ
๘๕๙. สปฺปผณงฺเคสูติ สปฺปสฺส ผเณ, องฺเค จ สรีเรฯ โกฎิเลฺล กุฎิลตายฯ ภุญฺชนํ โภชนกฺริยาฯ
ภูมิภาเค ราชงฺคณาทิมฺหิฯ กิเลเส สํกิเลเสฯ มเล ราคาทิเกฯ
๘๖๐. ธนาทิทปฺเปติ ธนาทิเก ปฎิจฺจ อุปฺปนฺเน ทปฺเปฯ
นิมิตฺเต การเณฯ ฉเล สเฐฺยฯ
๘๖๑. โส ปุลฺลิงฺโคฯ ปรมตฺตนิ ทิฎฺฐีนํ คาหลทฺเธ อตฺตนิฯ ถมฺภสฺมึ เคหาทีนํ ถมฺเภฯ พลสชฺชนํ ยุทฺธกาเล พลสฺส สชฺชนํฯ
๘๖๒. กุสูโล ธญฺญาทีนํ เคหํฯ
โสปานงฺคมฺหิ โสปานสีเสฯ
๘๖๓. นิยฺยาเส สิเลเสฯ เสขเร สีเสฯ นาคทนฺตเก ภิตฺติอาทีสุ ปเวสิเต นาคทนฺตากาเร ทณฺเฑฯ
สิขณฺโฑ ปิญฺฉํฯ ตูณีเร อุสุนิธิมฺหิฯ นิกเร สมูเหฯ
๘๖๔. สํยตเกเสสุ พนฺธิตเกเสสุฯ
กมฺพุ ชลชนฺตุวิเสโสฯ นลาฎฎฺฐิ นลาเฎ ชาตฎฺฐิฯ โคปฺผเก ปาทคณฺฐิมฺหิฯ
๘๖๕. กาเล ปญฺจทสีทิวสปริมาเณฯ สาเธฺย ปตฺตสาธนีเยฯ สขี สหาโยฯ วาโช ปตฺตํฯ ปงฺคุโฬ ปีฐสมฺปีฯ
เทเส เทสวิเสเสฯ อณฺณเว สมุทฺเท, เอเต ปุเมฯ โส สินฺธุสทฺโท สริตายํ นทิยํ ภเวฯ
๘๖๖. กเรณุสทฺโท คเช หตฺถิมฺหิ, ปุริเส ปุลฺลิงฺเค วตฺตติฯ หตฺถินิยํ ตุ อิตฺถิยํฯ
รตเน รตนวิเสเสฯ มณิเวโธ นาม ยํ โลเก ‘‘จิน’’ อิติ วุจฺจติฯ อินฺทเหติ อินฺทาวุโธฯ
๘๖๗. โกฎิยํ อนฺเตฯ วาทิตฺตวาทเน วีณาทิวาทิตฺตวาทโนปาเยฯ
‘‘โกโณ วชฺชปฺปเภเท จ,
โกโณ เสลคุเฬ อิเช;
วีณาทิวาทโนปาเย,
เอกเทเส คตสฺส เจ’’ติฯ –
ติกณฺฑเสโส [ติกณฺฑเสส ๓.๓.๑๒๕]ฯ
๘๖๘. วณิปฺปเถ วาณิชานํ โวหารกมฺมปเถฯ เวเท เวทวิเสเส, วาณิเชปิ นิคโมฯ
วิวาทาโท ‘‘วิวาทาธิกรณ’’ [ปาจิ. ๓๙๔] นฺตฺยาทีสุฯ อาธาโร การกวิเสโส, นิสฺสโย จฯ การเณ ‘‘ยตฺวาธิกรณเมน’’นฺติ [ธ. ส. ๑๓๕๔]ฯ
๘๖๙. ปสุมฺหิ โคเณฯ วสุธา ปถวีฯ วาจา วจนํฯ อาทินา สคฺครํสิวชิรจนฺทชลาทโย คหิตาฯ
หริเต สุกปตฺตสทิเส วณฺณวิเสเสฯ วาสุเทเว กณฺเหฯ
๘๗๐. อายตฺเต นิสฺสเยฯ
กณฺณปูโร กณฺณาลงฺกาโรฯ เสขเร อคฺเคฯ เอเต ทฺวินฺนมฺปิ อตฺถาฯ
๘๗๑. วิชฺชุยํ จญฺจลายํฯ อิตฺถิปุริเส ปุริสิตฺถิยํฯ
โกเณ อสฺเสฯ สงฺขฺยาวิเสโส ‘‘โกฎิปโกฎี’’ตฺยาทีสุฯ อุกฺกํเส ปริโยสาเนฯ
๘๗๒. ชาลา อคฺคิชาลาฯ อคฺคํ โกฎิฯ
นารี อาสีสทฺโท สปฺปทาฐายํฯ อิฎฺฐสฺส วตฺถุโน อาสีสนายํ ปตฺถนายมฺปิ อิตฺถี เอวฯ
๘๗๓. วิลีนเตเล วิสรณเตเลฯ วสคา วสํ คจฺฉนฺตี นารีฯ วญฺจฺยคาวี อนวจฺฉา โสรเภยีฯ
อภิลาเส อิจฺฉายํฯ กิรเณ รํสิมฺหิฯ อภิสงฺเค ลคฺคเนฯ
๘๗๔. อํเส โกฎฺฐาเสฯ สิปฺเป นาฎกสตฺถาคเตฯ จนฺทสฺส โสฬสเม ภาเค จ กลาฯ
๘๗๕. พีชโกเส วราฎเกฯ กณฺณภูสายํ กณฺณาลงฺกาเรฯ
อาคามิกาเล อนาคตกาเลฯ ปภาโว ทณฺฑเตโชฯ สํยเมปิ อายติ ภเวฯ
๘๗๖. เมสาทิโลเม เอฬกาทีนํ โลเมฯ ภูมชฺเฌ ทฺวินฺนํ ภูนํ มชฺเฌ ชาตายํ โรมธาตุยํ โลเมฯ
นฎฺฎกี นาฎกิตฺถีฯ มทิรา สุราฯ
๘๗๗. กฺริยจิตฺเต วีสติวิเธ กฺริยจิตฺเตฯ กรเณ กรณกฺริยายํ, เอเตสุ ทฺวีสุ อตฺเถสุ กฺริยํฯ กมฺมนิ กตฺตพฺเพ กฺริยา นารีฯ
สุณิสายํ ปุตฺตสฺส ภริยายํฯ กญฺญายํ อนิพฺพิทฺธายํฯ ชายายํ ภริยาสามญฺเญฯ
๘๗๘. อิสฺสริยํ ปภุตาฯ อกฺขราวยเว ครุอกฺขรานํ อวยเวฯ
ปาวจเน พุทฺธวจเนฯ สิทฺเธ สิทฺธนฺเตฯ ตนฺเต สุตฺตมเยฯ สุปิเต นิทฺทาสีเลฯ
๘๗๙. ราชลิงฺคํ ขคฺคาทิฯ อุสภงฺโค อุสภาวยโวฯ รุกฺเข รุกฺขวิเสเสฯ นิมิตฺตํ คุยฺหงฺคํฯ จิหเน ลกฺขเณฯ ปเท วิภตฺยนฺเตฯ
๘๘๐. โวหาเร วาณิชกมฺเมฯ กีฬาโท กีฬาทิมฺหิฯ อาทินา ชุติถุติคตฺยาทโย สงฺคหิตาฯ
สรีเร สรีราธิเทเวฯ
๘๘๑. สุสฺสูสายํ โสตุมิจฺฉายํฯ อิสฺสาตฺยาเส สราภฺยาเสฯ หึสเนปิ อุปาสนํฯ
เหติเภเท อาวุธเภเทฯ สงฺกุ ขาณุวิเสโสฯ
๘๘๒. วีณาคุโณ วีณายชิยาฯ ตนฺตํ ตนฺตสทฺโทฯ มุขฺยํ ปธานํฯ สิทฺธนฺตํ อุทาหรณํฯ ตนฺตุ สุตฺตํฯ
รถนงฺคลาทีนํ องฺเค รถาทฺยงฺเคฯ กปฺปมฺหิ กตาทิเกฯ
๘๘๓. อิตฺถิปุปฺผํ อิตฺถีนํ อุตุฯ เรณุ ธูลีฯ ปกติเช คุเณ ติณฺณํ คุณานํ ทุติเย คุเณฯ
นฺยาสปฺปเณ ฐปิตสฺส ธนสฺส ทาเนฯ ทานมฺหิ ตทญฺญสฺส ทาเนฯ
๘๘๔. คุรุ อาจริยาทิฯ อุปาโย เหตุฯ อวตาโร โอตรณฎฺฐานํฯ ปูตมฺพุ ปวิตฺตชลํฯ ทิฎฺฐิ พุทฺธทสฺสนา อญฺญทสฺสนํฯ อาคเมปิ ติตฺถํฯ
โชติสทฺโท นกฺขตฺตรํสีสุ ปณฺฑเก นปุํสเกฯ อคฺคิมฺหิ ตุ โส ปุมาฯ
๘๘๕. ‘‘อิติ สนฺธิกปฺเป ปฐโม กณฺโฑ’’ตฺยาทีสุ วคฺเคฯ อวสเรปิ, อวสโร อวกาโสฯ
อถ พาหุทฺวยสฺส อุทฺธํ มาเนฯ สูรตฺเต สูรภาเวฯ
๘๘๖. โปริสํ ปุริสกาโรฯ อีหา วีริยํฯ นิสินฺนาทฺยุคฺคโม นิสินฺนาทิโก อุคฺคโม ฐานํฯ
อนิสฺสยมหีภาเค โลกนิสฺสยภูตานํ ตรุปพฺพตนคราทีนํ อภาวโต อนิสฺสยสงฺขาเต สุญฺญมหีโกฎฺฐาเสฯ ‘‘อิรีณํ อูสเร สุญฺเญ’’ติ [เมทินีโกส ๑๕.๓๖] หิ ติกณฺฑเสโสฯ อูสเร อูสวติ ฐาเนฯ
๘๘๗. สาธนตฺถาทีสุ อาราธนํฯ ราธนํปฺยตฺรฯ ‘‘ปตฺติยํ สาธเน วุตฺตํ, ราธนํ โตสเนปิ เจ’’ติ ติกณฺฑเสโสฯ
สานุมฺหิ ปพฺพตสฺส สเม ภูภาเคฯ วิสาเณ มาตงฺคทนฺเต, ปสูนํ สิงฺเค จฯ
๘๘๘. ทิฎฺฐํ รูปารมฺมณํฯ อาทิมคฺโค โสตาปตฺติมคฺโคฯ ญาณํ สามญฺญํฯ อกฺขิ จกฺขุฯ อิกฺขนํ โอโลกนํฯ ลทฺธิ คาโหฯ
สุวณฺโณ ปญฺจธรณํฯ ปญฺจสุวณฺโณ นิกฺโขฯ ปสาธนํ อลงฺการวิเสโสฯ
๘๘๙. ติถิเภเท โหรสตฺถาคเต อนิฎฺฐสมฺมเต ติถิมฺหิฯ สาขาทิผฬุมฺหิ รุกฺขสาขาทีนํ คณฺฐิมฺหิฯ ปูรเณปิ ปพฺพํฯ
พลวามุโข ยตฺร ปฺลวาทโย สีฆโสเตน อากฑฺฒิตฺวา ปเวสิยนฺติฯ
๘๙๐. กามเช ตณฺหาเช สุราปานาทิเกฯ โทเส อปราเธฯ โกปเช ทณฺฑผรุสาทิเก จฯ วิปตฺติยํ วินาเสฯ
อุปกรณํ กุลาลาทีนํ ทณฺฑจกฺกาทิฯ สิทฺธิ นิปฺผตฺติฯ การโก กตฺตาทิสตฺตวิโธฯ
๘๙๑. ทานสีเล ทานปกติเก จฯ วคฺคุวาทินิ มธุรวาทินิ จ วทญฺญู ภเวฯ อิโต ปฎฺฐาย อุสฺสิตปริยนฺโต ตีสุ วุตฺโตฯ อภิสิตฺเต มุทฺธาภิสิตฺเต ราชินิฯ
๘๙๒. ภาคฺยวิหีเน อปุญฺเญฯ อปฺปเก อพหุเกฯ มูเฬฺห พาเลฯ อปฎุ อเฉโกฯ ขเล, ชคติยญฺจ มนฺโทฯ วุทฺธิยุตฺเต วฑฺฒนยุตฺเตฯ สมุนฺนทฺเธ อนีเจ อุสฺสิตํ ตีสุ ภเว, ‘‘ภาสิต’’นฺติปิ ปาโฐฯ
๘๙๓. รถงฺเค รถาวยเวฯ สุวณฺณสฺมึ ปลสฺส จตุตฺถภาเคฯ ปาสเก จตุวีสติปฺปมาเณ, ติํสปฺปมาเณ วา ฯ หตฺถิทนฺตาทิวิกติยํ ตีสุ อกฺโขฯ จกฺขาทินฺทฺริเย อกฺขํฯ
สสฺสเต นิจฺเจฯ ตกฺเก วิตกฺเกฯ นิจฺฉิเต วินิจฺฉิเตฯ
๘๙๔. หเร มหิสฺสเร สิโว, ภทฺเท กลฺยาเณฯ โมกฺเข นิพฺพาเน จ สิวํฯ ชมฺพุเก สิงฺคาเล สิวาฯ
สตฺติยํ ถาเมฯ ถูลตฺเต ถูลภาเวฯ
๘๙๕. สงฺขฺยาเภโท อุปฺปลปุณฺฑรีกานํ มชฺเฌ คณนาฯ นรกเภเท ‘‘ปทุมนิรเย นิพฺพตฺโต’’ตฺยาทีสุฯ วาริเช กกฺกสนาเฬ กมเลฯ
เทวเภเทติ
‘‘อาโป ธุโว จ โสโม จ,
ธโว เจวา’นิโล’นโล;
ปจฺจูโส จ ปภาโส จ,
อฏฺเฐเต วสโว มตา’’ติ [จินฺตามณิฎีกา ๑.๑๐]ฯ –
กถิเต เทววิเสเสฯ รตเน รตนสามญฺเญ, ธเน จ, ปณฺฑกํ นปุํสกํฯ
๘๙๖. อตฺถคมเน วินาสคมเนฯ อปวคฺเค สพฺพกิเลสานํ ขยเหตุภูเต วิราคธมฺเมฯ
เสตมฺพุเช เสตกมเลฯ รุกฺขนฺตเร ‘‘ปุณฺฑรีก’’อิติ ขฺยาเต ทุมวิเสเส, ทฺวีสฺวตฺเถสุ ปุเมฯ
‘‘ปุณฺฑรีกํ สิตมฺโพเช, เสตจฺฉตฺเต จ เภสชฺเช;
โกสการนฺตเร พฺยคฺเฆ, โส ทิสาวารณคฺคิสู’’ติฯ –
นานตฺถสงฺคโหฯ
๘๙๗. อุปหาเร ปูชาทฺยตฺถํ อาภเต วตฺถุมฺหิฯ กรสฺมึ เขตฺตาทิสมฺภเว ราชภาเคฯ อสุรนฺตเร พลินามเก อสุเรฯ
สมฺภเว อิตฺถิปุริสสมฺภเว อสุจิมฺหิ สุกฺกํฯ ธวเล เสเต สุกฺโก, กุสเล ปุญฺเญ ตีสุ, ‘‘ปุญฺญํ ธมฺมมนิตฺถิย’’นฺติ เอตฺถ ธมฺมสทฺทสฺส อนิตฺถิภาวสฺส วุตฺตตฺตา สุกฺกสทฺโท ตีสุ วุตฺโตฯ
๘๙๘. วิภตฺตพฺพธเน วิภชิตพฺพธเนฯ ปิตูนํ ธเน เปตานํ มาตาปิตูนํ ปุตฺเตหิ วิภชิตพฺพธเน จฯ
ปภุโน ปุคฺคลสฺส ภาโว ปภุตฺตํ, ตถา อายตฺตสฺส ภาโว อายตฺตตาฯ อายตฺโต ปุคฺคโลฯ อภิลาโส อิจฺฉาฯ
๘๙๙. ธนิมฺหิ สทฺทมตฺเตฯ โยธสีหนาทมฺหิ โยธานํ อภีตนาเท จ เสฬนํฯ
๙๐๐. อาทฺยุปลทฺธิยํ ปฐมสญฺชาเต วตฺถุมฺหิฯ
๙๐๑. สาธกตเม กตฺตุโต อญฺเญสํ กฺริยาสาธกตเม กรณการเก, กฺริยายํ, คตฺเต สรีเร จฯ อินฺทฺริเย จกฺขาทิเกฯ
กุญฺจิกายํ อปาปุรเณฯ ตูริยงฺเค สมฺมตาฬาทิเกฯ
๙๐๒. อุปฺปาเท ชนเนฯ คพฺภโมจเน ปุตฺตวิชายเนฯ
อสฺเส อสฺสมตฺเตฯ
๙๐๓. ปุปฺผํวินา ผลคฺคาหิรุกฺเข อสฺสตฺถาโท, รุกฺขมตฺเต จ วนปฺปติสทฺโทฯ อาหเต อุปฎฺฐาปิเต วราหปุริสาทิรูเป จ, รชตมตฺเต จ รูปิยํฯ
๙๐๔. เกสสทฺโท ปุพฺโพ ยสฺส ปาสสทฺทสฺส โส เกสปุพฺโพฯ จเย สมูเห วตฺตติ, ยถา ‘‘เกสปาโส’’ติ, เกสกลาโปตฺยตฺโถฯ
อกฺขิมชฺเฌ ยา ‘‘สูลา’’ติ วุตฺตาฯ นกฺขตฺเต สตฺตวีสติวิเธ, ตทญฺเญสุ จ ตารา อิตฺถีฯ อุจฺจตรสฺสเร อุจฺจตเร สทฺเท ตาโรฯ
๙๐๕. ปตฺเต ภาชนสามญฺเญ, ภุญฺชนปตฺเต จฯ โลหเภทสฺมึ อโยตมฺพาทิมเย ภาชนวิเสเสฯ เทหมชฺฌํ อุทรํฯ
๙๐๖. เวเส สณฺฐาเนฯ สิปฺปสาลา สิปฺปีนํ สาลาฯ
สมฺปตฺติ ธนาทิสมฺปตฺติ ติวคฺคสมฺปตฺติ จฯ ลกฺขิยา กตปุญฺเญหิ เสวิยติฯ อิตฺถี อิตฺถิวิเสโสฯ เทวตา สิรีนามิกา เอกา เทวธีตาฯ
๙๐๗. ยุวราชา ปิตริ เทวงฺคเต ราชภาวารโห ราชปุตฺโตฯ ขนฺเท หรสฺส ปุตฺเตฯ สุสุ ตรุโณฯ
มณิเภเท โย โลเก ‘‘สนฺตา’’ติ วุจฺจติฯ องฺกุเร รุกฺขาทีนํ องฺกุเรฯ
๙๐๘. เวตนํ กมฺมกาเรหิ ลภิตพฺพธนํฯ มูลํ มูลธนํฯ โวหาเร วาณิชกมฺเมฯ
ภาชนนฺตรํ เยน เขฬาทฺยสุจิํ ปฎิคฺคณฺหาติฯ
๙๐๙. อสุเภ จ กมฺเม สุเภ จ กมฺเม ทฺวเยปิ กมฺเม จาติ ตีสฺวตฺเถสุ ภาคฺยํ วุตฺตํฯ
ตรุเภเท อสฺสตฺเถฯ
๙๑๐. วิมุตฺติยํ นิพฺพาเนฯ
‘‘อยํ ปุมา’’ติ ชานนสฺส การณภาโว ปุมตฺตํ, ตทาทิมฺหิฯ
๙๑๑. อชฺฌาเย ปริจฺเฉเทฯ ทิเว เทวโลเกฯ
๙๑๒. สปตฺตสฺมึ อมิตฺเตฯ รุกฺขงฺเค รุกฺขาวยเวฯ
๙๑๓. มุเขฺย ปธาเนฯ อุปาเย เหตุมฺหิฯ วทเน ลปเนฯ อาทิสฺมึ ปฐเมฯ
ภพฺเพ วิมุตฺตารเห, ภวิตพฺเพ จฯ คุณาธาเร คุณสฺส นิสฺสเยฯ วิตฺเต ธเนฯ พุเธ ปณฺฑิเตฯ ทารุ ทารุกฺขนฺโธฯ
๙๑๔. ปตฺถาโท ปตฺโถ, ตุลา, องฺคุลีติ ปตฺถาทิฯ วิธาย อุนฺนติยํฯ ปริสฺสเม เขเทฯ
๙๑๕. สโรรุเห กมเลฯ ขคนฺตเร รุกฺขกิมิขาทกสกุเณฯ ตูริยนฺตเร วํสสงฺขาทิเกฯ
๙๑๖. สํเวเค อุพฺเพเค, วิมฺหเย จฯ
๙๑๗. ตทุเปตนิสาย จนฺทปฺปภาย ยุตฺตรตฺติยํฯ
๙๑๘. มาเส ตติยมาเสฯ อติวุทฺเธ จ อติปสตฺเถ จฯ
๙๑๙. นิพนฺเธ พลกฺกาเร ‘‘พลคฺคโห’’ตฺยาทีสุฯ
มตฺติกาเภโท นีลาทิวณฺณยุตฺตกิตฺติมมตฺติกาฯ สิกฺกายํ อุทกกุมฺภาทิวาหิเกฯ นยนามเย จกฺขุโรควิเสเสฯ
๙๒๐. มณฺฑเล ปริมณฺฑเลฯ พิมฺพิกา ลตาชาติ, ตสฺสา ผเล จ พิมฺพํฯ
๙๒๑. ปเถ อญฺชเสฯ
๙๒๒. สนฺติ นิพฺพานํฯ นิเภ สทิเสฯ
จาเป ธนุมฺหิ อิสฺสาสํฯ อุสุโน สรสฺส เขปกมฺหิ เปรเก อิสฺสาโสฯ
๙๒๓. พาลสทฺโท ตีสุฯ กุตฺรตฺเถสุ? อาทิวยสา ปฐมวเยน สมงฺคินิ สมนฺนาคเต จฯ อปณฺฑิเต มูเฬฺห จฯ
โสณิเต โลหิเตฯ ตมฺพํ อุทุมฺพรํฯ อนุรตฺโต อนุราคยุตฺโต ปุคฺคโลฯ รญฺชิตํ รงฺครญฺชิตํฯ
๙๒๔. วิรเฬ นิรนฺตเรฯ กิเส อถูเลฯ หิเม ตุหิเนฯ
๙๒๕. คุฬเภโท โย โลเก ‘‘สกฺขรา’’ติ วุจฺจติฯ กฐเล สิลาขณฺเฑฯ
๙๒๖. ติขิเณ ติกฺเขฯ พฺยตฺเต เฉเกฯ โรคมุตฺเต นิโรเคฯ
ขตฺติเย มุทฺธาภิสิตฺเตฯ นรนาเถ ตทญฺญสฺมึฯ ปภุมฺหิ อิสฺสเรฯ
๙๒๗. ธญฺญกรณํ ธญฺญมทฺทนฎฺฐานํฯ กกฺเก นหานจุณฺเณฯ นีเจ อธเมฯ เสเตปิ ขโลฯ
๙๒๘. พฺรหฺมจารี จ คหฏฺโฐ จ วานปฺปตฺโถ จ ภิกฺขุ จาติ พฺรหฺมจารีคหฎฺฐาทิ, ตโปธเน ปิยสีเลฯ
กฐิเน กกฺขเฬฯ นิทฺทเย นิกฺกรุเณฯ
๙๒๙. กนิฏฺโฐ จ กนิโย จาติ เอเต ตีสุฯ กุตฺรตฺเถสุ? อตฺยปฺเป, อติยุเวปิฯ
อิฏฺเฐ, นิสฺสาเร จ อครุมฺหิ จาติ เอเตสฺวตฺเถสุ ตีสุฯ
๙๓๐. อโธภาเค จ หีเน จฯ ทนฺตจฺฉเท ทนฺตาวรเณฯ
ปาริจริยายํ อุปฎฺฐาเกฯ
๙๓๑. รตเน ทฺวิวิทตฺถิเกฯ คเณ สมูเห ยถา ‘‘เกสหตฺโถ’’ติฯ โสณฺฑาย กริกเรฯ ภนฺตรํ เตรสมนกฺขตฺตํฯ
อาวาเฎ กาสุยํฯ อุทปานํ อนฺธุ, ยตฺร ชลํ ฆฎิยนฺเตน อุทฺธริตฺวา ปิวนฺติฯ
๙๓๒. ปฐมํ ปมุขญฺจาติ อิทํ อภิธานทฺวยํ อาทิมฺหิ ปธาเน วตฺตติฯ
วชฺชเภโท อุภยตลํ ตูริยํฯ
๙๓๓. ถิรํโส ถิรโกฎฺฐาโสฯ
ขนฺธภาโร ขนฺเธน วหิตพฺโพ ภาโรฯ อาทินา กฎิภาราทโย คหิตาฯ ยสฺมา ปลสตํ ตุลา, วีสติตุลา ภาโร, ตสฺมา ‘‘ทฺวิสหสฺสปเล’’ติ วุตฺตํฯ
๙๓๔. มนฺทิเร เคเหฯ โรคเภเท ขยโรเคฯ อปจยมฺหิ วิทฺธํสเน, วินาเส จฯ
สาปเท พฺยคฺฆาทิเก ทุฎฺฐมิเคฯ สปฺเป อุรเคฯ กุรูเร กกฺขเฬฯ
๙๓๕. สชฺชทุเม อสฺสกณฺณรุกฺเขฯ รุกฺเข รุกฺขมตฺเตฯ
โสเต กณฺเณฯ ยชเน ปูชเนฯ สุติยํ สวนกฺริยายํฯ
๙๓๖. เปโต จ ปเรโตจาติ อิเม มเต กาลงฺกเต จ เปตโยนิเช เปตโยนิสมฺภเว สิยุํฯ
ขฺยาเต ปากเฎฯ หฏฺเฐ ปหฏฺเฐฯ
๙๓๗. อธิปฺปาเย อชฺฌาสเยฯ
ปกฺเข สกุณาทีนํ ปกฺเขฯ ทเล รุกฺขาทีนํ ฉเทฯ ภาชเน โลหมยาทิเกฯ ‘‘โสคเต’’ติ อิทํ ‘‘ภาชเน’’ติ อิมสฺส วิเสสนํฯ โสคเต สุคตสฺส สนฺตเก ภาชเนตฺยตฺโถฯ
๙๓๘. สุฎฺฐุกเต สมฺมา กเต กมฺมนิฯ
อนุกมฺปายารเห ทุกฺขิตสตฺเตฯ
๙๓๙. ธนิมฺหิ สทฺเทฯ
๙๔๐. วิหิเต วิธาตพฺเพฯ
อญฺชเส มคฺเคฯ วิสิขา รจฺฉาฯ ปนฺติยํ ปาฬิยํฯ
๙๔๑. คคเน อากาเสฯ พฺยสเน วิปตฺติยํฯ
เนตฺตโรเค จกฺขุโรควิเสเสฯ ฉทิมฺหิ เคหาทีนํ ฉทเนฯ
๙๔๒. สงฺฆฎฺฎเน ทฺวินฺนํ อนฺตรภูเตฯ ปุน สนฺธีติ ปทปูรณตฺถํ วุตฺตํฯ อติสนฺเต อติสมิเตฯ
๙๔๓. ยาปนา ยาปนการโก กพฬีการาหารรโสฯ ทิตฺติ ชลนํฯ พลํ ถาโมฯ
๙๔๔. กุจฺฉิ อุทรํฯ โอวรโก เคหวิเสโสฯ
ขณฺฑเน เฉทเนฯ อิติวุตฺเต จ กมฺมนีติ ‘‘อิติ เอวํ มยา ปุพฺเพ จริต’’นฺติ วตฺตพฺเพ สุภาสุภกมฺเมฯ ‘‘อติวตฺเต จ กมฺมนี’’ติปิ ปาโฐ, อตีตกาเล ปวตฺตกมฺมนีตฺยตฺโถฯ
๙๔๕. จิตฺตเก นลาเฎ กตกาฬาทิพินฺทุมฺหิ รุกฺขเภเท มรีจปฺปมาณมฺพิลรุกฺเข, ยสฺส ผเลน อมฺพิลสูปํ ปจนฺติฯ ติลกาฬเก ตํตํสรีราวยเว สญฺชาตติลสณฺฐาเน กาฬเกฯ
โพเธ พุชฺฌเนฯ ปตฺติ ลาโภ, ปาปุณญฺจฯ
๙๔๖. อายุมฺหิ ชีวิเตฯ หทยงฺคานิเล อุโรคมวาเตฯ
วเส อายตฺตตายํฯ เวเท จตุพฺพิธเวเทฯ อิจฺฉา อารมฺมณิจฺฉาฯ
๙๔๗. สิรสฎฺฐิมฺหิ สิรโส อฎฺฐิมฺหิฯ ฆฎาทิสกเล ฆฎาทิขณฺเฑฯ
๙๔๘. เวณฺวาทิสาขาชาลสฺมินฺติ เวณุอาทีนญฺจ อญฺญมญฺญสํสคฺเค สาขาสมูเหฯ ลคฺคเกเส ตาปสาทีนํ ลคฺคเกเสฯ อาลเย ตณฺหายํฯ
วเธ มารเณฯ รกฺขิตสฺมึ กมฺมนิ, กตฺตริ จฯ
๙๔๙. ถิยํ อิตฺถิยํฯ ปิเย สามิเกฯ มนุญฺเญ มนโส โตสนชนเกฯ ควกฺเข สีหปญฺชเรฯ
๙๕๐. กึ สทฺโท ปุจฺฉนตฺถาทีสุ สลิงฺโคฯ วิกปฺปตฺถาทีสุ ตุ อพฺยยํฯ
สสทฺเธ สทฺธาย สหิเตฯ นิวาเป เปตาทีนํ กตฺตพฺพปูชาทาเนฯ ปจฺจเย สทฺทหเน สทฺธาฯ
๙๕๑. อฎฺฐิสฺมึ ‘‘ปนสพีชํ ตาลพีช’’นฺตฺยาทีสุฯ สุกฺเก จ พิชํฯ
ปูเย ปกฺกวณสญฺชาเตฯ อคฺคโต ปุรโตฯ ทิสาโท สูริยุคฺคมนทิสายํฯ สา หิ ทิสานํ อาทิภูตา, ‘‘ทิสา’’ติ วา ทิสาวิเสโสฯ อาทินา ปุพฺพชาทีนํ คหณํฯ
๙๕๒. อาคมเน อสนฺตุปฺปตฺติกฺริยายํฯ ทีฆาทินิกายสฺมึ ทีฆนิกายมชฺฌิมนิกายาทิเกฯ
๙๕๓. เทวรุกฺโข สิรีโสฯ สนฺตติยํ วํเสฯ
อุตฺตรวิปรีเต อเสฏฺเฐ, อิมสฺมึ อตฺเถ นกาโร ปฎิเสธตฺโถฯ เสฏฺเฐ อุตฺตเมฯ อิมสฺมึ อตฺเถ ปฎิเสธตฺโถว นกาโรฯ ‘‘อนุ อุตฺตร’’นฺติ เฉโท จ วิญฺเญยฺโยฯ
๙๕๔. สตฺติสมฺปตฺติยํ ปภาวาทีหิ สตฺตีหิ สมฺปตฺติยํฯ กนฺติมตฺเต กมนียมตฺเตฯ สูรวีริเยสุปิ วิกฺกโมฯ
ปฎิพิมฺเพ ปติรูปเกฯ ปภายํ อาโลเกฯ
๙๕๕. ฆมฺโม นิทาโฆ จาติ ทฺเว อภิธานานิฯ เสทชเล กายโต มุตฺเตฯ
กนฺตเน เฉทเนฯ วิกปฺเป วิตกฺเกฯ สชฺชเน หตฺถาทีนํ สชฺชเนฯ
๙๕๖. เทโส เทสวิเสโสฯ องฺคสทฺโท ปุํพหุตฺเตฯ ‘‘พหุมฺหี’’ติปิ ปาโฐฯ องฺคสทฺโท พหุตฺเต เทเสตฺยตฺโถฯ วปุมฺหิ สรีเร องฺคํฯ อวยเว เหตุมฺหิ จ องฺคํฯ
‘‘องฺคํ คตฺตนฺติโกปาย-ปติเกสฺว’ปฺปธานเก;
องฺคเทสวิเสสมฺหิ, องฺคา สมฺโพธเน’พฺยย’’นฺติฯ –
นานตฺถสงฺคเหฯ
เจติยทุเม ปูเชตพฺพภูเต รุกฺเข อสฺสตฺถาโทฯ
๙๕๗. สาธุปุริเส สปฺปุริเสฯ กปฺปเน หตฺถาทีนํ กปฺปเนฯ ‘‘สชฺชเน สชฺชนา กปฺปนาย’’นฺติ นานตฺถสงฺคโหฯ
สุปเน นิทฺทายํฯ สุตฺเต อชาคริเตฯ วิญฺญาเณ สุตฺตสฺส วิญฺญาเณ จิตฺเต ตํ สุปินวจนํฯ ทสฺสเน จ สุปินํฯ
๙๕๘. ปจฺจกฺเข สมฺมุเขฯ สนฺนิธาเน ปโยเค, วิธาเน จฯ ภิยฺโยสทฺโท ปหูตรตฺเถ โส ปุมาฯ
๙๕๙. วิสลิตฺตสเร วิเสน เลปิตสเร ทิทฺโธ ปุมาฯ ลิตฺเต เลปิตพฺพสามญฺเญฯ
วาเส วสเนฯ ธูมาทิสงฺขาเร คนฺธจุณฺณธูมาทินา อภิสงฺขาเรฯ สมฺปฎิจฺฉเน ปฎิคฺคหเณฯ
๙๖๐. สุปฺปคพฺเภ วจนสูเรฯ
มธุจฺฉิฏฺเฐ มทเน, เยน ทีปมฺปิ ชาเลนฺติฯ โอทนสมฺภเว ภุตฺโตทนโต ปติเต ลามกสมฺมเต โอทนพินฺทุมฺหิฯ
๙๖๑. สุรภิมฺหิ สุคนฺเธฯ
อุปฺปตฺติยํ อุทฺธงฺคมเน จ อุคฺคมนํฯ
๙๖๒. ลูเข สมเล, กกฺขเฬ จฯ นิฎฺฐุรวาจายํ อกณฺณสุขวจเนฯ
อมฺพุเวเค อมฺพุโน อุทกสฺส เวเค โสเตฯ
๙๖๓. ตปฺปเร ตปฺปธาเนฯ กวเจ อุรจฺฉเทฯ วารวาเณ จมฺมมเย ยุทฺธาลงฺกาเร จฯ นิมฺโมเก สปฺปานํ ชิณฺณจมฺมนิฯ
๙๖๕. ปทาเน ทาเนฯ เสเล ปพฺพเตฯ
๙๖๖. โลเห กาฬายเส สตฺถํฯ สญฺจเย สมูเห สตฺโถฯ ยถา ‘‘สกฎสตฺโถ’’ตฺยาทิฯ วตฺตเน ปวตฺตเนฯ
๙๖๗. วลเย กฎเกฯ
๙๖๘. กณฺเฑ วาเณฯ วาปิมฺหิ ทีฆิกาทิกายํฯ ทุปฺผสฺเส ทุกฺขสมฺผสฺเสฯ กกเจ ขรปตฺเตฯ
๙๖๙. สุราย กาทมฺพริยํ, ยาย ปีตาย มตฺตา สตฺตา อนาคมนียวตฺถูสุปิ คจฺฉนฺติฯ รถงฺเค จกฺเกฯ กามุปธิอาทีสุ จตูสุ อุปธีสุ จ อุปธิ, อนิตฺถีฯ
๙๗๐. ทพฺเพ ธนาทิเกฯ ภูเภโท วตฺถาทิฯ มหาราเช จตูสุ มหาราเชสุ เอกสฺมึ มหาราเชฯ นเร สตฺเตฯ
๙๗๑. อาปเณ กยวิกฺกยฎฺฐาเนฯ สมฺภาเร อุปกรเณฯ ‘‘รโถ สีลปริกฺขาโร, ฌานกฺโข จกฺกวีริโย’’ติ [สํ. นิ. ๕.๔] เอตฺถ อลงฺกาโร ‘‘ปริกฺขาโร’’ติ วุตฺโตฯ
๙๗๒. โวหารสฺมึ รถสกฎาทิโวหาเรฯ อุปฎฺฐิตคิรา สทฺทโต อตฺถโต จ ปากฎคิราฯ
๙๗๓. วจนาวยเวติ วากฺยาวยเวฯ เหตุทาหรณาทิยุตฺตสฺส สมฺพนฺธตฺถสฺส วจนสมูหสฺส อวยเวฯ มูเล โลภาทิเกฯ การเณ โลภาทิโต อญฺญสฺมึ การเณฯ ปาจานลสฺมึ อุทรฏฺเฐ ภุตฺตปาจเน กมฺมชเตชสฺมึฯ โรคเภเทปิ คหณีฯ
๙๗๔. สํยเม จกฺขาทินฺทฺริยสํยเมฯ
๙๗๕. มุทฺทิกสฺส รุกฺขสฺส รเส จฯ ปุปฺผสฺส สพฺพสฺส ปุปฺผสฺส รเส จฯ ขุทฺเท มกฺขิกากเต จ มธุ ปุนฺนปุํสกํฯ
‘‘มธุ ขุทฺเท ชเล ขีเร, มชฺเช ปุปฺผรเส มธุ;
รจฺเฉ จิตฺเต วสนฺเต จ, ชีวสาเก มธุทฺทุเม’’ติฯ –
นานตฺถสงฺคเหฯ
อุลฺโลเจติ เสยฺยาทีนํ อุปริภาเค รโชปาตนิวารณตฺถํ ฐปิเต ทุสฺสมยาทิเกฯ
๙๗๖. อปวคฺเค นิพฺพาเนฯ สุธายํ เทวตานํ โภชเนฯ
‘‘อมตํ ยญฺญเสสสฺมึ, ปียูเส สลิเล ฆเต;
อยาจิเต จ โมกฺเข จ, ธนฺวนฺตริสุธาสิสุ;
อมโต อมตา สิวา-คโฬ ฌามลกีสุ เจ’’ติ [เมทินีโกส ๑๖.๗๗-๘ คาถายมฺปิ]ฯ
นานตฺถสงฺคเห วุตฺตํฯ โมเห อวิชฺชายํฯ ติมิเร อนฺธกาเรฯ สงฺขฺยา คณนวิเสโสฯ คุเณ ตติเย คุเณฯ
๙๗๗. ขเร ผรุเสฯ อการิเย อกตฺตพฺเพฯ ปุริเส ปุลฺลิงฺเคฯ สุกเต กุสเล ธมฺเม ปุญฺญํ ปณฺฑเก นปุํสเกฯ ปวเน ปูเตฯ
๙๗๘. อสินิทฺโธ สุกฺโขฯ สงฺเค ลคฺเคฯ
๙๗๙. ลญฺฉเน ปฎิพิมฺเพฯ สีมา มริยาโทฯ ปกาโร ตุลฺโยฯ
๙๘๐. มนฺตเน จตุกฺกณฺณาทิเกฯ พฺยสเน โภคพฺยสนาทิเกฯ วิปตฺติยํ อนตฺเถฯ
๙๘๑. รํสิเภโท ปุพฺเพ อุทยโต สูริยสฺส รํสิวิเสโสฯ อพฺยตฺตราเค กิญฺจิรตฺเตฯ โลหิเต รตฺเตฯ
ปกตานิวตฺเต ปกติโต อนิวตฺตเนฯ ‘‘ปกติยญฺจ อนิวตฺตเน จา’’ติปิ อตฺโถฯ นสฺสนกฺขเรติ วินาสนกฺขเรฯ นสฺส อทสฺสเน อกฺขเรฯ
‘‘อนุพนฺโธ ปกตฺยาโท, โทสุปฺปาเท วินสฺสเร;
สุสุมุขฺยานุสาเรสุ, ปกตสฺสา’นุวตฺตเน’’ติ [อมร ๒๓.๙๘ คาถายมฺปิ ปสฺสิตพฺพํ]ฯ –
นานตฺถสงฺคเหฯ
๙๘๒. อวตรเณ โอตรเณฯ ติตฺถสฺมึ นทฺยาทีนํ ติตฺเถฯ วิวเร วิวรเณฯ อิงฺคิเต สีสจลนาทิเกฯ
๙๘๓. ขตฺตา ขตฺติยโต สญฺชาเต สุทฺทิตฺถิตนเย สุทฺทิตฺถิยา ปุตฺเต จฯ ติพฺพมฺหิ อธิมตฺเต จฯ โส อุคฺโคฯ อคฺโค เสฏฺโฐฯ ธิติ วีริยํฯ
๙๘๔. ปภาเต ปจฺจูเสฯ นิโรเค โรคมุตฺเตฯ สชฺเช สงฺคเต, อาธาเรปิ จฯ ‘‘สชฺชุตฺโต สนฺนทฺเธ สงฺคเตปิ เจ’’ติ นานตฺถสงฺคเหฯ ทกฺโข เฉโกฯ ยุตฺเตปิ กลฺลํฯ กูฎจริยายํ สฐจริยายํฯ
๙๘๕. ปกฺขิเภโท ปาราวตปฺปมาโณ ปกฺขีฯ ยสฺมึ เคเห ปลินา ปติเต อสุภนิมิตฺตํ กโรนฺติฯ ปาราวเต กลรเวฯ
สรทพฺภูเต สรทกาเล สมฺภูเตฯ อปฺปคพฺเภ กาตรวจเนฯ
๙๘๖. กฐิเน กกฺขเฬฯ สาหโส พลกฺกาโรฯ อปฺปิเย อมนาเปฯ จีเร นนฺตเก, วาเก จ จีรํฯ
๙๘๗. มิคเภเท กุกฺกุรปฺปมาเณ มิเคฯ ปฎากายํ ธเชฯ โมจํ ปสิทฺธํ, กทลี อีการนฺโตฯ ทกฺขิณา กมฺมผลํ สทฺทหิตฺวา ทาตพฺพํ ทานํฯ
๙๘๘. อุปฺปาเต ภูตวิกติยํฯ เวสฺสานเร อคฺคิมฺหิฯ
๙๘๙. โปตวาเห ตลกวาเหฯ นิยนฺตริ ปาชิตริฯ
๙๙๐. โรธเน อาวรเณฯ
๙๙๑. ภาชเน วิลีวมยาทิเกฯ ปริยตฺติ ปริยาปุณนํ สิกฺขนํ, ปริยาปุณิตพฺพา วา สิกฺขิตพฺพาฯ ชราสิถิลจมฺมสฺมึ ชราย การณภูตาย สิถิลจมฺมนิฯ อุทรงฺเค อุทรจมฺมราชิยํฯ
๙๙๒. วิทาริตาทีสุ ตีสุปิ วาจฺจลิงฺคิกํฯ อุปชาเป จตุตฺโถปาเยฯ
๙๙๓. คามสนฺโทเห คามสมูเหฯ ปริธิ ปริเวโส สูริยาทิเคหํฯ อาคเม พุทฺธวจเนฯ เลเข วาจิตเลเขฯ
๙๙๔. อโยมยวิชฺฌนกณฺฎโก สูฌาทิวิชฺฌนํฯ คุณุกฺกํเส คุณาติสเยฯ วิภเว โภเคฯ สมฺปตฺติ, สมฺปทาติ จ อภิธานทฺวยํฯ
๙๙๕. ภู ปถวีฯ โยคฺยาทีสุ ตีสฺวตฺเถสุ ตีสุฯ โยคฺเย อนุจฺฉวิเกฯ ยุตฺเต สงฺคเตฯ อทฺโธ อทฺธสทฺโท ภาเค สมภาเค, อสมภาเค จฯ ตตฺร สเม อทฺธํฯ อิตรตฺร อทฺโธ อทฺธมฺปิ, ปเถ มคฺเค อทฺธา ปุเมฯ กาเลปิ อทฺธา ปุเมฯ เอกํเส นิจฺฉเยฯ จตุรมฺพเณ กรีสํ วุตฺตํฯ
๙๙๖. อุสเภ ควสตเชฎฺฐเก คเวฯ เสฏฺเฐสุ จ อุสโภฯ วีสยฎฺฐิยํ อุสภํฯ ตนฺติ พุทฺธวจนํฯ ปนฺติ อาฬิฯ
๙๙๗. อิตฺถินิมิตฺเต อิตฺถิยา องฺคชาเตฯ กิลญฺเช วิลีวมเยฯ โส กฎสทฺโท กเต ตีสุฯ
‘‘กโฎ โสณิกฺริยากาเร,
กิลญฺเช’ติสเย สิเว;
สมเย คชคณฺเฑ จ,
กฎา วิปฺปลิยํ มตา’’ติ [เมทินีโกส ๑๑.๓]ฯ –
โวปาลิโตฯ ‘‘สมเย จ กฺริยากาเร, กิลญฺเช จ สเร กโฎ’’ติ ติกณฺฑเสโส [ติกณฺฑเสส ๓.๓.๙๓]ฯ มนฺทิราลินฺทวตฺถุนิ เคหสฺส อาลินฺทภาเค วตฺถุมฺหิฯ
๙๙๘. มถิเต โครสวิเสเสฯ สูจิผเล อมฺพิลปตฺตผเลฯ ทุทฺทเสตเร ปสฺสิตุํ อทุกฺกเรฯ
๙๙๙. อนฺตรีปํ ชลมชฺฌถลํฯ ปชฺโชโต ปทีโปฯ พนฺโธ สมฺพนฺโธฯ มิหิเต อีสํหสิเตฯ
๑๐๐๐. ถิยํ อิตฺถิสามญฺเญฯ อิตฺถิลิงฺเคติ วา อตฺโถฯ ทาเร ภริยายํฯ สุเร เทวตายํ, เทวตาวิเสเส วาฯ วาสุเทเว นารายเนฯ อนฺตเก วสวตฺตินิฯ อสิเต กาฬวณฺเณฯ
๑๐๐๑. อุปฎฺฐาเน ปาริจริยายํ, เสวเน จฯ อญฺญโรปเน อภํสภาวสฺส อญฺญสฺส ตํสภาวโรปเนฯ สกฺโก สกฺกสทฺโทฯ อินฺเท เทวราเช สกฺโกฯ ชนปเท สกฺกาฯ สากิเย จ ขเม ตีสุฯ
๑๐๐๒. วชฺชนตฺถาทีสุ ตีสุ ปริหาโรฯ ปญฺหวิสฺสชฺชเนปิ ปริหาโรฯ ทฺวิเช พฺราหฺมเณฯ เวสฺเสปิ อริโยฯ
๑๐๐๓. สุํสุมาเร นกฺเกฯ อุลูปินิ จณฺฑมจฺฉวิเสเสฯ อุทฺทาลปาทเป เสลุรุกฺเข, ยสฺส ผลานิ อติปิจฺฉลานิฯ
๑๐๐๔. ปิยเก ปีตสาเลฯ กณฺเฑ สเรฯ ขิปเน อสนํฯ อสุ เขปเนฯ ยุเค รถยุคาโทฯ วิกาโร วิกติฯ อนฺติเก สมีเปฯ
๑๐๐๕. ลวิตฺเต ทาตฺเตฯ อชฺเฌสนา สกฺการปุพฺพิกา อายาจนาฯ
๑๐๐๖. มกจิวตฺเถ ยํ โลเก ‘‘จกฺกู’’ติ วุจฺจติ, ‘‘สาณวตฺถ’’นฺติปิ เอเกฯ คนฺเถ สทฺทสตฺถาทิเกฯ เลปฺยาทิกมฺมนิ จิตฺตการาทีหิ กตรูเปฯ
๑๐๐๗. ปุญฺญวติ ปุคฺคเลฯ ภูสณฺหกรณิยํ สุธาเลปกานํ ทารุมยหตฺเถฯ
๑๐๐๘. ปายิเต ปาตพฺเพ, ‘‘วายิเต’’ติปิ ปาโฐฯ ‘‘ทยิเต’’ติปิ กฺวจิ ทิสฺสติฯ
๑๐๐๙. โลหิตาทิมฺหิ วณฺณวิเสเสฯ รญฺชเน ‘‘มุขราโค’’ตฺยาทีสุฯ ปวุทฺธทริยํ มหาทริยํฯ
๑๐๑๐. กเสรุสฺส ผเล สกณฺฎกสฺส ผเลฯ มคฺคสมาคเม จจฺจเรฯ พหุลายํ ‘‘ผาลาตี’’อิติ ขฺยาเตฯ โทเส ตุ เอฬมีริตํฯ
๑๐๑๑. อธิกรเณ อธิกรณการเกฯ ปตฺตาธาโร ภาชนสฺส อาธาโรฯ อาลวาลเก ตรุเสกตฺถํ ตรุมูลวิจิเต โสพฺภชลาธาเรฯ อคเภโท รุกฺขเภโท, โส จ มหาสตฺเตน เตมิยราชกุมารกาเล ภุตฺตรุกฺโขฯ ตตฺร การา อิตฺถีฯ กาโรปิ สกฺกาเร, ทฺวีสุฯ พนฺธนาลเย ปน การาเยวฯ
๑๐๑๒. เมฆปาสาเณ ฆโนปเลฯ กุณฺฑิกายํ ภิงฺคาเรฯ ปทาติสฺมึ จตุตฺถเสนงฺเคฯ
๑๐๑๓. ฉิทฺทาทีนิ ตีณิ อภิธานานิ สุสิเร จ ทูสเน อปราเธ จ ตีสุ สิยุํฯ มุจฺจิเต มุจฺจิตพฺเพฯ
๑๐๑๔. หตฺถิลิงฺเค หตฺถิสณฺฐานสกุเณฯ มเท นาคมเทฯ
๑๐๑๕. อตฺถงฺคเม วินาเสฯ นิคมุพฺภูเต นิคเมสญฺชาตวตฺถุมฺหิฯ อาปโณปชีวินิ อาปเณน ชีวิตวุตฺติยํ กตฺตริฯ
๑๐๑๖. หริตสฺมึ สุกปตฺตวณฺเณฯ ปณฺเณ ฉทมตฺเตฯ
๑๐๑๗. ผลมฺหิ รุกฺขาทีนํ ผลมตฺเตฯ ตํ ปกฺกวจนํฯ นาสมุเข นาสาภิมุเข จ ปริณเต จ ตีสุฯ
อาชีวเน ชีวิตวุตฺติยํฯ ปิณฺฑเน ราสิกรเณฯ โคฬเก วฎฺฎเลฯ
๑๐๑๘. ปริพฺพเย เวตเนฯ กมฺมาทิเก กมฺมวฎฺฎวิปากวฎฺฎกิเลสวฏฺเฎฯ วฎฺฎเล พุพฺพุฬสณฺฐาเนฯ ปจฺจาหาเร ปฎิวจนาหาเรฯ
๑๐๑๙. วิกเต วิกติยํ, วิรูเป วาฯ
๑๐๒๐. สพฺยมฺหิ อทกฺขิเณฯ จารุ มนุญฺญํฯ สรพฺเย สเรน วิชฺฌิตพฺเพ ผลกาโทฯ จิหเน ลกฺขเณฯ
๑๐๒๑. สมสิปฺปีนํ สมานสิปฺปีนํ คเณ เสณี อิตฺถีฯ อาวฬิยํ ปนฺติยํฯ สุธายํ เลเปฯ ธูลิยํ รชสิฯ วาสจุณฺณเก วาสโยคฺคจุณฺเณฯ
๑๐๒๒. อติปสตฺเถ ปสตฺถสฺส โช, อติวุเฑฺฒ วุฑฺฒสฺสฯ ตกฺเก โครสวิเสเสฯ โหตีติ กฺริยาปทํฯ
๑๐๒๓. ปเณ ชูตการาทีนํ กมฺมนิฯ กณฺเห กาเฬฯ
๑๐๒๔. สมฺภเว สุกฺเกฯ อเมชฺเฌ อปวิตฺเตฯ
๑๐๒๕. อิกฺเก พหุโลเม กาฬมิเคฯ พฬิเส มจฺฉเวธเนฯ เสลเภเท วงฺกนามเก ปพฺพเตฯ
๑๐๒๖. กุณปมฺหิ มตกาเยฯ อทฺธมฺหิ สมทฺธภาเค, เตนาห ‘‘ปุริเส’’ติ, ‘‘ปุริเส’’ติ จ เยภุยฺยปฺปวตฺติํ สนฺธาย วุตฺตํ, เตนาห ‘‘วา ขณฺฑํ สกลํ ปุเม’’ติฯ
๑๐๒๗. สํวรีมุเข รตฺติยา อาทิมฺหิฯ
๑๐๓๐. เทวเภโท กุมฺภณฺโฑ นาม ยกฺโขฯ วลฺลิชาติยํ ยสฺสา ผลานิ อุกฺขลิปฺปมาณานิ โหนฺติฯ จตุตฺถํเส จตุตฺถภูเต โกฎฺฐาเสฯ ปเท จรเณฯ ปจฺจนฺตเสเล ปพฺพตปาเทฯ
๑๐๓๑. โลหนฺตเร เสตโลเหฯ พหุมฺหิ พหุวจเนฯ กมฺมารภณฺฑเภเท ‘‘ตู’’อิติ ขฺยาเตฯ ขฎเก กุญฺจิกปาณิมฺหิฯ
๑๐๓๒. โทณิยํ กฎฺฐมเย ธญฺญมานิเกฯ อธิฎฺฐิติยํ อุปริฎฺฐาเนฯ ฐาเน ฐานมตฺเตฯ
๑๐๓๔. โกฎฺฐาสเภทสฺมึ ‘‘วกฺกํ หทย’’นฺตฺยาทีสุ [ม. นิ. ๑.๑๑๐]ฯ วงฺเก กุฎิเลฺยฯ ทิพฺพจกฺขุปุพฺเพนิวาสานุสฺสติอาสวกฺขยสงฺขาตา ติสฺโส วิชฺชา, อาทินา อฎฺฐ วิชฺชา คหิตาฯ พุทฺธิยํ ญาเณฯ
๑๐๓๕. อนากุเล อากุลรหิเตฯ สิโลเก อนุฎฺฐุภาโทฯ อทฺเธ ภาเคฯ ตีสุ ปชฺโช ปชฺชสทฺโทฯ
๑๐๓๖. รุกฺขเภทสฺมึ อุทกปฺปสาทนผเลฯ กิตฺติเม กรเณน นิปฺผตฺเตฯ วิเธยฺเย วจนคฺคาหินิฯ ปุพฺพมฺหิ ปูเยฯ
๑๐๓๗. ลทฺธตฺถรกฺขเณ ลทฺธสฺส ธนาทิกสฺส อตฺถสฺส รกฺขเณฯ นิโยชเน เปสเนฯ การิเย ผเลฯ
๑๐๓๘. อสฺสาสปฺปตฺเต ลทฺธสฺสาเสฯ โพธิทุเม อมฺหากํ ภควโต โพธิรุกฺเขฯ กุรูเร กกฺขฬการเกฯ เนสาทมฺหิ มิคมจฺฉาทิลุทฺเทฯ
๑๐๓๙. ลคฺคสฺมึ สงฺเคฯ มชฺฌมฺหิ อุทเรฯ ภาเค อสมทฺธภาเคฯ ธนิมฺหิ มหทฺธเนฯ
๑๐๔๐. คหเน สงฺกเรฯ สสนฺตาเน อตฺตโน นิยกชฺฌตฺตสนฺตาเนฯ วิสยโคจรานํ วิเสโส วุตฺโตฯ
คาถาทฺธวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ