๔. อพฺยยวคฺควณฺณนา
๑๑๓๖-๑๑๓๗. จิรสฺสาทโย จตฺตาโร จิรตฺถกาฯ จิราย, จิรา จาตฺรฯ สหาทโยปิ จตฺตาโร สหตฺถาฯ ปุนปฺปุนมาทโย ปญฺจ ปุนปฺปุนตฺถาฯ วินาทโย ปญฺจ วชฺชนตฺถาฯ
๑๑๓๘. พลวํ สุฎฺฐุ อตีว กิมุต สุ อติ เอเต ฉ อติสยตฺเถฯ ปสํสายญฺจ สุฎฺฐุฯ ปญฺเหปิ กิมุตฯ อาโห กึ กิมุ อุทาหุ กิมุต อุท เอเต ฉ วิกปฺเป วิตกฺเกฯ ตตฺร อาโหสทฺโท ทีฆาทิฯ ‘‘ทิฏฺโฐ อาโห อุทาหุ จ, วิกปฺปตฺเถ วิภาวเน’’ติ หิ ภาคุริฯ ขาณุรยมาโห ปุริโสฯ รุทฺโท ตุ รสฺสาทิมาห ‘‘อิสฺสเรปฺยธิเกปิ จ, วิกปฺเปวิมฺหเยปฺยโห’’ติฯ กิมุสทฺโท รสฺสนฺโตฯ กิมายํ ขาณุ, กิมุ ปุริโสฯ อุทสทฺโท รสฺสาทิฯ ธูโมยโมท กาโปตํ, สมูหตฺเถ โณฯ กิญฺจสทฺโทปิ วิกปฺเปฯ กิมุตสทฺโท อติสเยติ วุตฺโตฯ
๑๑๓๙. โภ อเร อมฺโภ หมฺโภ เร เช องฺค อาวุโส เห หเร เอเต ทส อวฺหาเนฯ หํ โหสทฺทาปฺยตฺรฯ กถํ กึสุ นนุ กจฺจิ นุ กึ เอเต ฉ สมา สมานตฺถาฯ
๑๑๔๐. อธุนา, เอตรหิ, อิทานิ, สมฺปติ จาติ จตฺตาโร อิทานีตฺยตฺเถฯ อญฺญทตฺถุ ตคฺฆ สสกฺกํ อทฺธา กามํ ชาตุ เว หเว เอเต อฎฺฐ เอกํเส เอกํสตฺเถฯ
๑๑๔๑. ยาวตาทโย สตฺต ปริจฺเฉทวาจกาฯ ตตฺร ยาวตา, ยาวาติ ทฺเว อนิยมปริจฺเฉทตฺถวาจกาฯ ตาวตา, ตาว, เอตฺตาวตาติ นิยมปริจฺเฉทตฺถวาจกาฯ กิตฺตาวตา, กีเวติ ปริจฺเฉทปุจฺฉนตฺถวาจกาฯ
๑๑๔๒-๑๑๔๓. ยถา ตถา ยเถว เอวํ ยถานาม ยถาหิ เสยฺยถาปิ เอวเมวํ วา ตเถว ยถาปิ เอวมฺปิ เสยฺยถาปิ นาม ยถริว ยถา จ วิย ตถริว อิจฺเจเต สตฺตรส ปฎิภาคตฺเถ สทิสตฺเถ ภวนฺติฯ
๑๑๔๔. สํ, สามํ, สยญฺเจติ ตโย สยมิจฺจตฺเถฯ อาม สาหุ ลหุ โอปายิกํ ปติรูปํ สาธุ เอวํ เอเต สตฺต สมฺปฎิจฺฉนตฺเถฯ อามนฺตาปฺยตฺรฯ
๑๑๔๕. ยมาทโย ฉ การณตฺเถสิยุํฯ จนสทฺโท, จิสทฺโท จาติ ทฺเว อสากเลฺย อสกลตฺเถฯ กทาจนํ, กทาจีตฺยาทิ ปโยโคฯ มุธาสทฺโท นิปฺผเล ผลรหิเต, นิปฺปโยชเนตฺยตฺโถฯ อมูเลปิ จ มุธาฯ
๑๑๔๖. ชาตุสทฺโท เอกํเสปิฯ สพฺพโต, สมนฺตโต, ปริโต, สมนฺตา จาติ จตฺตาโร ตุลฺยตฺถาฯ
๑๑๔๗. น อ โน มา อลํ นหิ อิจฺเจเต ฉ นิเสเธฯ เจ, สเจ, ยทีติ ตโย ยทฺยตฺเถฯ สทฺธํสทฺโท อนุกูลตฺเถฯ นตฺตํ โทโส จ รชนียมิจฺจตฺเถฯ ทิวาสทฺโท อเห อหนีตฺยตฺเถฯ
๑๑๔๘. อีสํ , กิญฺจิ, มนํ อิจฺเจเต อปฺปตฺเถฯ อตกฺกิเต อวิตกฺกิเตฯ พลกฺกาเร ตุ สาหสํฯ อคฺคโต, ปุรโต จ ปุเรอิจฺจตฺเถฯ เปจฺจ อมุตฺรสทฺทา ภวนฺตเรฯ
๑๑๔๙. อโห จ หิ จาติ เอเต วิมฺหเยฯ วิกปฺเปปิ อโหฯ สมฺโมเทปิ หิฯ ตุณฺหีสทฺโท โมเน อภาสเนฯ อาวิ, ปาตุ จ ปากฎตฺเถฯ สชฺชุ สปทิสทฺทา ตงฺขเณตฺยตฺเถฯ
๑๑๕๐. สุทํ โข อสฺสุ ยคฺเฆ เว หาทโย หการาทโย จ ปทปูรเณ สิยุํฯ อนฺตเรน, อนฺตรา, อนฺโต จาติ เอเต อพฺภนฺตเรอิจฺจตฺเถฯ อวสฺสํ, นูน จ นิจฺฉยตฺเถฯ
๑๑๕๑. สํสทฺโท ทิฎฺฐาสทฺโท อานนฺทตฺเถฯ สมุปโช, สํปฺยตฺรฯ กามปฺปเวทเน อิจฺฉาย อกฺขาเน กจฺจิ ชีวติ เต มาตา , มเมทมภิมตมิจฺจตฺเถฯ อุสูโยปคเม อุสูยาปุพฺพเก อุปคเมฯ
‘‘กามานุมติยํ กาโม,
อุสูโยปคเมปิ จา’’ติ รุทฺโทฯ
อุสูโยปคมานุญฺญาเณปิจายํ อตฺโถ ทิสฺสเตฯ
๑๑๕๒-๑๑๕๓. ยถาตฺตนฺติ สจฺจํฯ ตถสฺส อนติกฺกโม ยถาตถํ, ยถาตฺเถ อพฺยยีภาโวฯ ตถสทฺโทยํ ภูตปริยาโยฯ สทาสทฺโท, สนํสทฺโท จาติ นิจฺเจฯ สนสทฺโทปฺยตฺรฯ ปาโย, พาหุลฺยญฺจ สมาฯ ปญฺจกํ พาเหฺยฯ สณิกํสทฺโท อสีเฆฯ
๑๑๕๔. สมฺมา, สุฎฺฐูติ ทฺเว อภิธานานิฯ
๑๑๕๕. สายํ สาเย สายนฺเหฯ อตฺราเหติ อิมสฺมึ อหนิ อชฺชสทฺโทฯ
๑๑๕๖. ยตฺถาทโย ตโย อนิยมฎฺฐานาทิวาจกาฯ ตตฺถาทโย นิยมฎฺฐานาทิวาจกาฯ
๑๑๕๗. สมฺมุขา, อาวิ, ปาตุ จ สมานตฺถาฯ
๑๑๕๘. อปฺเปวาทโย ตโย สํสยตฺถมฺหิฯ อิติ อิตฺถํ เอวํสทฺทา นิทสฺสเน วตฺตนฺติฯ กถญฺจิสทฺโท กิจฺฉตฺเถฯ
๑๑๕๙. เขโท ขินฺนตาฯ ปจฺจกฺเข สจฺฉิสทฺโทฯ ถิเร, อวธารเณ จ ธุวํฯ ติโร ติริยํสทฺทา สมาฯ ทุฎฺฐุกุสทฺทา กุจฺฉายํฯ
๑๑๖๐. อาสิฎฺฐตฺถมฺหิ สุวตฺถิฯ ธิสทฺโท นินฺทายํฯ กุหิญฺจนาทโย สตฺต ฐานาทิปุจฺฉนตฺถาฯ
๑๑๖๑. อิห อิธ อตฺร เอตฺถ อตฺถ เอเต โอกาสตฺถาทิวาจกาฯ สพฺพสฺมึ กาลาทิเก สพฺพตฺราทิทฺวยํฯ กิสฺมึ กาเล กทาฯ กสฺมึ กาเล กุทาจนํฯ