๓.๓. อเนกตฺถวคฺค
๓.๓.๑. คาถาเนกตฺถวคฺค
๗๗๗.
อเนกตฺเถ ปวกฺขามิ, คาถา’ทฺธปาทโต กมา;
เอตฺถ ลิงฺควิเสสตฺถ, เมกสฺส ปุนรุตฺตตาฯ
๗๗๘.
สมโย สมวาเย จ, สมูเห การเณ ขเณ;
ปฏิเวเธ สิยา กาเล, ปหาเน ลาภ ทิฏฺฐิสุฯ
๗๗๙.
วณฺโณ สณฺฐาน รูเปสุ, ชาติจฺฉวีสุ การเณ;
ปมาเณ จ ปสํสายํ, อกฺขเร จ ยเส คุเณฯ
๗๘๐.
อุทฺเทเส ปาติโมกฺขสฺส, ปณฺณตฺติยํ อุโปสโถ;
อุปวาเส จ อฏฺฐงฺเค, อุโปสถทิเน สิยาฯ
๗๘๑.
รถงฺเค ลกฺขเณ ธมฺโม, รถจกฺเก’สฺวีริยาปเถ;
จกฺกํ สมฺปตฺติยํ จกฺก-, รตเน มณฺฑเล พเลฯ
๗๘๒.
กุลาลภณฺเฑ อาณาย, มายุเธ ทานราสิสุฯ
๗๘๓.
ทานสฺมิ พฺรหฺมจริยํ, อปฺปมญฺญาสุ สาสเน;
เมถุนารติยํ เวยฺยา-, วจฺเจ สทารตุฏฺฐิยํ;
ปญฺจสีลา’ริยมคฺโค-, โปสถงฺคธิตีสุ จฯ
๗๘๔.
ธมฺโม สภาเว ปริยตฺติปญฺญา-
ญาเยสุ สจฺจปฺปกตีสุ ปุญฺเญ;
เญยฺเย คุณา’จาร สมาธิสูปิ,
นิสฺสตฺตตา’ปตฺติสุ การณาโทฯ
๗๘๕.
อตฺโถ ปโยชเน สทฺทา- ภิเธยฺเย วุทฺธิยํ ธเน;
วตฺถุมฺหิ การเณ นาเส, หิเต ปจฺฉิมปพฺพเตฯ
๗๘๖.
เยภุยฺยตา’พฺยามิสฺเสสุ, วิสํโยเค จ เกวลํ;
ทฬฺหตฺเถ’นติเรเก จา-, นวเสสมฺหิ ตํ ติสุฯ
๗๘๗.
คุโณ ปฏลราสีสุ, อานิสํเส จ พนฺธเน;
อปฺปธาเน จ สีลาโท, สุกฺกาทิมฺหิ ชิยาย จฯ
๗๘๘.
รุกฺขาโท วิชฺชมาเน จา- รหนฺเต ขนฺธปญฺจเก;
ภูโต สตฺต มหาภูตา- มนุสฺเสสุ น นาริยํฯ
๗๘๙.
วาจฺจลิงฺโค อตีตสฺมิ, ชาเต ปตฺเต สเม มโตฯ
๗๙๐.
สุนฺทเร ทฬฺหิกมฺเม จา- ยาจเน สมฺปฏิจฺฉเน;
สชฺชเน สมฺปหํสายํ, สาธฺวา’ภิเธยฺยลิงฺคิกํฯ
๗๙๑.
อนฺโต นิตฺถี สมีเป จา- วสาเน ปทปูรเณ;
เทหาวยเว โกฏฺฐาเส, นาสสีมาสุ ลามเกฯ
๗๙๒.
นิกาเย สนฺธิ สามญฺญ-, ปสูตีสุ กุเล ภเว;
วิเสเส สุมนายญฺจ, ชาติ สงฺขตลกฺขเณฯ
๗๙๓.
ภวเภเท ปติฏฺฐายํ, นิฏฐา’ชฺฌาสยพุทฺธิสุ;
วาสฏฺฐาเน จ คมเน, วิสฏตฺเต คตีริตาฯ (วิสรตฺเถ)
๗๙๔.
ผเล วิปสฺสนาทิพฺพ-, จกฺขุ สพฺพญฺญุตาสุ จ;
ปจฺจเวกฺขณญาณมฺหิ, มคฺเค จ ญาณทสฺสนํฯ
๗๙๕.
กมฺมารุทฺธน องฺคาร-, กปลฺล ทีปิกาสุ จ;
สุวณฺณการมูสายํ, อุกฺกา เวเค จ วายุโนฯ
๗๙๖.
เกโสหารณ, ชีวิต-, วุตฺติสุ วปเน จ วาปสมกรเณ;
กถเน ปมุตฺตภาว-, ชฺเฌนาโท วุตฺตมปิ ตีสุฯ
๗๙๗.
คมเน วิสฺสุเต จา’ว, ธาริโต’ปจิเตสุ จ;
อนุโยเค กิลินฺเน จ, สุโต’ ภิเธยฺยลิงฺคิโกฯ
๗๙๘.
โสตวิญฺเญยฺย สตฺเถสุ, สุตํ ปุตฺเต สุโต สิยาฯ
๗๙๙.
กปฺโป กาเล ยุเค เลเส, ปญฺญตฺติ ปรมายุสุ;
สทิเส ตีสุ สมณ-, โวหาร กปฺปพินฺทุสุ;
สมนฺตตฺเถ’นฺตรกปฺปา- ทิเก ตกฺเก วิธิมฺหิ จฯ
๘๐๐.
นิพฺพานมคฺควิรติ-, สปเถ สจฺจภาสิเต;
ตจฺเฉ จา’ริยสจฺจมฺหิ, ทิฏฺฐิยํ สจฺจ มีริตํฯ
๘๐๑.
สญฺชาติเทเส เหตุมฺหิ, วาสฏฺฐานา’กเรสุ จ;
สโมสรณฏฺฐาเน จา- ยตนํ ปทปูรเณฯ
๘๐๒.
อนฺตรํ มชฺฌ วตฺถ’ญฺญ-, ขโณ’กาโส’ธิ เหตุสุ;
พฺยวธาเน วินฏฺเฐ จ, เภเท ฉิทฺเท มนสฺยปิฯ
๘๐๓.
อาโรคฺเย กุสลํ อิฏฺฐ-, วิปาเก กุสโล ตถาฯ
อนวชฺชมฺหิ เฉเก จ, กถิโต วาจฺจลิงฺคิโกฯ
๘๐๔.
ทฺรวา’จาเรสุ วีริเย, มธุราทีสุ ปารเท;
สิงฺคาราโท ธาตุเภเท, กิจฺเจ สมฺปตฺติยํ รโสฯ
๘๐๕.
โพธิ สพฺพญฺญุตญฺญาเณ-, ริยมคฺเค จ นาริยํ;
ปญฺญตฺติยํ ปุเม’ สฺสตฺถ-, รุกฺขมฺหิ ปุริสิตฺถิยํฯ
๘๐๖.
เสวิโต เยน โย นิจฺจํ, ตตฺถาปิ วิสโย สิยา;
รูปาทิเก ชนปเท, ตถา เทเส จ โคจเรฯ
๘๐๗.
ภาโว ปทตฺเถ สตฺตายํ, อธิปฺปาย กฺริยาสุ จ;
สภาวสฺมิญฺจ ลีลายํ, ปุริสิ’ตฺถินฺทฺริเยสุ จฯ
๘๐๘.
โส พนฺธเว’ตฺตนิ จ สํ, โส ธนสฺมิ มนิตฺถิยํ;
สา ปุเม สุนเข วุตฺโต-, ตฺตนิเย โส ติลิงฺคิโกฯ
๘๐๙.
สุวณฺณํ กนเก วุตฺตํ, สุวณฺโณ ครุเฬ ตถา;
ปญฺจธรณมตฺเต จ, ฉวิ สมฺปตฺติยมฺปิ จฯ
๘๑๐.
วโร เทวาทิกา อิฏฺเฐ, ชามาตริ ปติมฺหิ จ;
อุตฺตเม วาจฺจลิงฺโค โส, วรํ มนฺทปฺปิเยพฺยยํฯ
๘๑๑.
มกุเล ธนราสิมฺหิ, สิยา โกส มนิตฺถิยํ;
เนตฺติสาทิ ปิธาเน จ, ธนุปญฺจสเตปิ จฯ
๘๑๒.
ปิตามเห ชิเน เสฏฺเฐ, พฺราหฺมเณ จ ปิตูสฺวปิ;
พฺรหฺมา วุตฺโต ตถา พฺรหฺมํ, เวเท ตปสิ วุจฺจเตฯ
๘๑๓.
หตฺถีนํ มชฺฌพนฺเธ จ, ปโกฏฺเฐ กจฺฉพนฺธเน;
เมขลายํ มตา กจฺฉา, กจฺโฉ วุตฺโต ลตาย จฯ
๘๑๔.
ตเถว พาหุมูลมฺหิ, อนูปมฺหิ ติเณปิ จ.
๘๑๕.
ปมาณํ เหตุ สตฺเถสุ, มาเน จ สจฺจวาทินิ;
ปมาตริ จ นิจฺจมฺหิ, มริยาทาย มุจฺจเตฯ
๘๑๖.
สตฺตํ ทพฺพ’ตฺตภาเวสุ, ปาเณสุ จ พเล สิยา;
สตฺตายญฺจ, ชเน สตฺโต, อาสตฺเต โส ติลิงฺคิโกฯ
๘๑๗.
เสมฺหาโท รสรตฺตาโท, มหาภูเต ปภาทิเก;
ธาตุ ทฺวีสฺว’ฏฺฐิจกฺขา’ทิ, ภฺวา’ทีสุ เคริกาทิสุฯ
๘๑๘.
อมจฺจาโท สภาเว จ, โยนิยํ ปกตี’ริตา;
สตฺวาทิสามฺยา’วตฺถายํ, ปจฺจยา ปฐเมปิ จฯ
๘๑๙.
ปทํ ฐาเน ปริตฺตาเณ, นิพฺพานมฺหิ จ การเณ;
สทฺเท วตฺถุมฺหิ โกฏฺฐาเส, ปาเท ตลฺลญฺฉเน มตํฯ
๘๒๐.
โลหมุคฺคร เมเฆสุ, ฆโน ตาลาทิเก ฆนํ;
นิรนฺตเร จ กฐิเน, วาจฺจลิงฺคิก มุจฺจเตฯ
๘๒๑.
ขุทฺทา จ มกฺขิกาเภเท, มธุมฺหิ ขุทฺทมปฺปเก;
อธเม กปเณ จาปิ, พหุมฺหิ จตุสุตฺติสุฯ
๘๒๒.
ตกฺเก มรณลิงฺเค จ, อริฏฐํ อสุเภ สุเภ,ฯ
อริฏฺโฐ อาสเว กาเก, นิมฺเพ จ เผนิลทฺทุเมฯ
๘๒๓.
มานภณฺเฑ ปลสเต, สทิสตฺเต ตุลา ตถา;
เคหานํ ทารุพนฺธตฺถ-, ปีฐิกายญฺจ ทิสฺสติฯ
๘๒๔.
มิตฺตกาเร ลญฺชทาเน, พเล ราสิ วิปตฺติสุ;
ยุทฺเธ เจว ปฏิญฺญายํ, สงฺคโร สมฺปกาสิโตฯ
๘๒๕.
ขนฺเธ ภเว นิมิตฺตมฺหิ, รูปํ วณฺเณ จ ปจฺจเย;
สภาว สทฺท สณฺฐาน-, รูปชฺฌาน วปูสุ จฯ
๘๒๖.
วตฺถุกิเลสกาเมสุ, อิจฺฉายํ มทเน รเต;
กาโม, กามํ นิกาเม จา-, นุญฺญายํ กามมพฺยยํฯ
๘๒๗.
โปกฺขรํ ปทุเม เทเห, วชฺชภณฺฑมุเขปิ จฯ
สุนฺทรตฺเต จ สลิเล, มาตงฺคกรโกฏิยํฯ
๘๒๘.
ราสินิจฺจลมายาสุ, ทมฺภา’สจฺเจสฺว’โยฆเน;
คิริสิงฺคมฺหิ สีรงฺเค, ยนฺเต กูฏ มนิตฺถิยํฯ
๘๒๙.
วุทฺธิยํ ชนเน กาม-, ธาตฺวาทีมฺหิ จ ปตฺติยํ;
สตฺตายญฺเจว สํสาเร, ภโว สสฺสตทิฏฺฐิยํฯ
๘๓๐.
ปฏิวากฺโย’ตฺตราสงฺเค-, สุ’ตฺตรํ อุตฺตโร ติสุ;
เสฏฺเฐ ทิสาทิเภเท จ, ปรสฺมิ มุปรี’ริโตฯ
๘๓๑.
เนกฺขมฺมํ ปฐมชฺฌาเน, ปพฺพชฺชายํ วิมุตฺติยํ;
วิปสฺสนาย นิสฺเสส-, กุสลมฺหิ จ ทิสฺสติฯ
๘๓๒.
สงฺขาโร สงฺขเต ปุญฺญา-, ภิสงฺขาราทิเกปิ จ;
ปโยเค กายสงฺขารา-, ทฺยภิสงฺขรเณสุ จฯ
๘๓๓.
อารมฺมเณ จ สํสฏฺเฐ, โวกิณฺเณ นิสฺสเย ตถา;
ตพฺภาเว จาปฺยภิเธยฺย-, ลิงฺโค สหคโต ภเวฯ
๘๓๔.
ตีสุ ฉนฺนํ ปติรูเป, ฉาทิเต จ นิคูหิเต;
นิวาสน ปารุปเน, รโห ปญฺญตฺติยํ ปุเมฯ
๘๓๕.
พุทฺธสมนฺตจกฺขูสุ, จกฺขุ ปญฺญายมีริตํ;
ธมฺมจกฺขุมฺหิ จ มํส-, ทิพฺพจกฺขุทฺวเยสุ จฯ
๘๓๖.
วาจฺจลิงฺโค อภิกฺกนฺโต, สุนฺทรมฺหิ อภิกฺกเม;
อภิรูเป ขเย วุตฺโต, ตเถว’พฺภนุโมทเนฯ
๘๓๗.
การเณ เทสนายญฺจ, วาเร เววจเนปิ จ;
ปาการสฺมิ อวสเร, ปริยาโย กถียติฯ
๘๓๘.
วิญฺญาเณ จิตฺตกมฺเม จ, วิจิตฺเต จิตฺต มุจฺจเต;
ปญฺญตฺติ จิตฺตมาเสสุ, จิตฺโต ตารนฺตเร ถิยํฯ
๘๓๙.
สามํ เวทนฺตเร สานฺตฺเว, ตํ ปีเต สามเล ติสุฯ
สยมตฺเถพฺยยํ สามํ, สามา จ สาริวายปิฯ
๘๔๐.
ปุเม อาจริยาทิมฺหิ, ครุ มาตาปิตูสฺวปิ;
ครุ ตีสุ มหนฺเต จ, ทุชฺชรา’ลหุเกสุ จฯ
๘๔๑.
อจฺจิเต วิชฺชมาเน จ, ปสตฺเถ สจฺจ สาธุสุ;
ขินฺเน จ สมิเต เจว, สนฺโตภิเธยฺยลิงฺคิโกติฯ
อิติ คาถาอเนกตฺถวคฺโคฯ